شکل کاسه عود از یک زاویه بسیار شبیه سینه بط یا همان مرغابی است. به همین دلیل در زبان فارسی به این ساز بربط می گفته اند. اگر ساز را در حالتی قرار دهیم که پشت آن قابل دیدن باشد، می توانیم شباهتی بین این ساز و سینه مرغابی را مشاهده کنیم.
آموزش تنبک در آموزشگاه فردوس
آموزش آنلاین تنبک در آموزشگاه فردوس
کاسه عود در گذشته همانند تار و سه تار به صورت یکپارچه از تنه درخت تراشیده می شد. ولی در عصر حاضر روش ساخت کاسه به شکل گذشته منسوخ و روش ترکه ای جانشین آن شده است. در این روش تخته های نازکی از چوب درخت توت یا گردو در آب خیسانده می شوند و پس از قرار گرفتن در قالب هایی ویژه، با حرارت رطوبت خود را از دست می دهند تا خشک شوند. قطعات خمیده چوب با در کنارهم قرار گرفتن، شکل نهایی کاسه را می سازند. پس از چسباندن ترکه ها و شکل گرفتن کاسه، دسته و سرپنجه عود را به کاسه وصل می کنند.
روی صفحه ساز، سوراخ بزرگ و مشبکی ایجاد می شود که گل نام دارد. بیشترین حجم صدای عود از سوراخ های گل ساز بیرون می آید. محل اتصال کاسه به دسته عود، گلوگاه نام دارد. عود دارای 10 عدد سیم نایلونی و فلزی است که به صورت جفتی کوک می شوند. در گذشته همه سیم ها از روده تابیده، ساخته می شدند ولی با پیدایش سیم های نایلونی، همه سیم ها را از این جنس انتخاب می کنند. در چند دهه اخیر با پیشرفت های صنعتی، سیم های عود را ترکیبی از نایلونی و فلزی انتخاب می کنند. دو جفت اول که صدای زیرتری دارند، همواره نایلونی و سه جفت بعدی از سیم های فلزی فنردار شبیه سیم های گیتار و ویلنسل هستند. برخی نوازندگان دو جفت سیم وسط را نیز نایلونی می بندند ولی دو جفت بم، همیشه از جنس فلز انتخاب می شوند. سیم ها از یک سو به سیم گیر واقع بر روی خرک درگیرند و از سوی دیگر به گوشی های ده گانه واقع در سر پنجه متصل می شوند.
گستره صدا دهی عود، دو هنگام (Octave) است و بیشتر در محدوده بم صدا می دهد. سیم های دهگانه عود به صورت جفتی کوک می شوند و در واقع این ساز پنج سیمه محسوب می شود. دو کوک رایج آن همانند نمونه های 9 و 10 هستند.
این ساز توانایی های مضرابی خاص خود را دارد و در عین حال برخی تکنیک های نوازندگی سازهای دیگر هم بر روی آن قابل اجراست. برای نمونه انواع همراهی ها (accompany) را با عود می توان اجرا کرد. همچنین امکان اجرای مضراب ریز، چنگانه (آرپژ) ، انواع آکورد ، مضراب دراب ، ویبراسیون و نت های سرعتی (پاساژ) در این ساز وجود دارد.
