تنبک حلمی یکی از سازهای خاص در حوزه موسیقی ایرانی است که برای نواختن آن کافی است از انگشتان و کف دست استفاده کنیم. نام حلمی به افتخار استاد فریدون حلمی، نوازنده معروف این ساز، انتخاب شده است. حالا بیایید به ویژگی های جالب این ساز نگاهی بیندازیم.
از مهم ترین ویژگی های تنبک حلمی چیست؟ جنس بدنه آن است. بدنه این ساز از چوب کاج ساخته میشود که خیلی سبکه و به راحتی میتوانید با خودتان حمل کنید. چوب کاج بزرگ و بدون گره است، که این موضوع به کیفیت صدای ساز کمک میکند و دوامش را هم بالا می‌برد.
پوست استفاده شده در تنبک حلمی معمولاً از گاو است و اندازه دهانه اش تا ۲۸ سانتی متر میرسد. این اندازه به تولید صدای بم و دلنشین کمک می کند. به طوری که وقتی این ساز را میزنید، صدای عمیق و کلاسیکی از آن درمی آید که میتواند در هر نوع موسیقی ایرانی جای خودش را پیدا کند.
تاریخچه تنبک حلمی
این ساز تاریخی ایرانی تا قرن بیستم چندان به چشم نمی آمد و بیشتر در کنار سازهای ملودیک و آوازها استفاده میشد. بعد از آن اوضاع تغییر کرد. تنبک به سرعت محبوب شد و نوازندگان به طور جدی به اجرای آن پرداختند.
اگر در حال یادگیری این ساز هستید در کنار آن می توانید از کلاس آواز سنتی نیز استفاده کنید تا مهارت های خود را به حداکثر برسانید.
جنس تنبک حلمی چیست؟ جنس تنبک هم در طول زمان دستخوش تغییرات فراوانی شده. در روزگاران قدیم، از جنس سفال یا فلز ساخته می شد، اما به تدریج چوب جایگزین شد. البته در حال حاضر از مواد مصنوعی مثل پلاستیک و نایلون نیز می سازند.این نوع تنبک، تنوع بیشتری در تُن صدا ایجاد میکند و به نوازنده اجازه می‌دهد احساسات بیشتری را در اجرا منتقل کند اگر می خواهید بدانید تن صدا چیست می توانید به لینک مراجعه کنید.
تنبک حلمی به واسطه نوازندگانی که در تاریخ موسیقی ایران درخشان بوده اند، خیلی محبوب شده. از جمله این بزرگان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
-استاد همایون شجریان: این هنرمند چندوجهی که هم نوازنده تنبک است و هم صدای دلنشینی دارد، در کنار پدرش، استاد محمدرضا شجریان، آثاری جاودانه خلق کرده است.
-استاد جلال ذوالفنون: یکی از معروف ترین تنبک نوازی که با تکنیک های خاص و استثنایی اش، دل هر شنونده ای را می برد.
-استاد جمشید عندلیبی: معلم و نوازنده ای که با شیوه های تدریس منحصربه‌فردش، نسل های زیادی از نوازندگان را تربیت کرده است.
در نوازندگی تنبک حلمی، کادانس میتواند به عنوان ابزاری برای تأکید بر پایان یا انتقال بخش‌های مختلف اجرا نقش مهمی ایفا کند اگر می خواهید بدانید کادانس چیست می توانید به لینک مراجعه کنیم.
اجزای سازنده تنبک حلمی
تنبک شامل چند قسمت اصلی است که هر کدام نقش خاصی در تولید صدا دارند.
- دهانه
دهانه تنبک به شکل دایره ای بزرگ است که با پوست پوشیده شده است. جنس پوست تنبک حلمی چیست؟ این پوست معمولاً از گردن گوساله، شتر یا بز تهیه می شود.
۲. تنه
تنه تنبک حجیم ترین قسمت ساز است و به شکل استوانه ای طراحی شده است. این بخش دارای شیارهایی است که باعث میشوند که صدا در داخل ساز بهتر پخش شود و به طنین و نرمی آن بیفزاید.
۳. نفیر (گلوی ساز)
بخش باریک تر تنبک به نام نفیر یا گلوی ساز شناخته می شود. کاربرد بخش نفیر در تنبک حلمی چیست؟ نقش مهمی در انتقال صدا از تنه به فضای بیرونی دارد و به نوازنده امکان می دهد تا کنترل بیشتری بر روی صدای تولید شده داشته باشد.
۴. دهانه کوچک
دهانه کوچک تنبک به بخش انتهایی نفیر میگوییم. این بخش، آخرین مرحله از مسیر صوتی ساز است. نوازندگان میتوانند تکنیک های خاصی را در این بخش اعمال کنند تا صداهای جدیدی ایجاد شود.
جالب است بدانید طرفداران سازهای سنتی گاها چندساز را همزمان فرا می گیرند مثل کلاس تار در کنار آموزش تنبک یا کلاس آواز شما هم می توانید برای استفاده از حداکثر استعداد خود این روند را پیش بگیرید.
تفاوت تنبک حلمی با سایر تنبک ها
تنبک حلمی، ساخته استاد فریدون حلمی، یکی از آشناترین و معتبرترین سازها در دنیای موسیقی ایرانی است. این ساز به عنوان یکی از اولین و بزرگترین سازندگان تنبک در ایران شناخته می شود و شهرت آن در داخل و خارج از کشور به خاطر کیفیت و صدای ممتازش است. اما بیایید نگاهی دقیق تر به ویژگی های تنبک حلمی بیندازیم و آن را با دو نوع دیگر تنبک، یعنی تنبک شیرانی و تنبک قربانی مقایسه کنیم.
تنبک حلمی چیست؟ به خاطر استفاده از چوب کاج و گاهاً پوست گاو، صدای بم و غنی تولید میکند. بنابراین برای اجراهای گروهی بسیار مناسب کاربرد دارد. به طور کلی صدای تنبک حلمی عمیق و کلاسیک است و توانایی ایجاد ریتم های پیچیده را دارد. نوازندگان با این ساز میتوانند در کنسرت ها و اجراهای حرفه ای به خوبی خود را نشان دهند.
در حالی که تنبک شیرانی و یا قربانی، یک صدای نرم و دلنشینی دارند که بیشتر به عنوان یک ساز آموزشی شناخته میشوند. این سازها به خاطر طراحی و مواد استفاده شده، صدایی ملایم و گرم تولید میکنند که برای نوازندگان تازه کار بسیار جذاب است.
در سازهایی مثل تنبک حلمی، ترمولو بیشتر با ضربات سریع و پی‌در‌پی برای ایجاد لرزش در ریتم به کار می‌رود، در حالی که ویبراتو بیشتر در سازهای ملودیک کاربرد دارد و به نوسان در فرکانس صدا اشاره دارد. درک این تفاوت‌ها به نوازنده کمک میکند تا اجرای پویاتری داشته باشد اگر می خواهید تفاوت ترمولو و ویبراتو بدانید می توانید به لینک مراجعه کنید.
نکات خرید تنبک حلمی
– بهترین گزینه تنبک حلمی چیست؟ تنبک ترکه ای. چون از تکه های مختلف ساخته نشده و صدای یکدست و بهتری تولید میکند. در حالی که تنبک چند تکه کمتر توصیه می شوند، چون صدای ناهماهنگی دارد.
– کیفیت چوب خیلی مهمه. چوب تنبک باید بدون گره، زدگی یا ترک باشد. همچنین بهتر است چوب توپر و سنگین باشد تا صدای بهتری بدهد. در خرید تنبک توجه داشته باشید که از چوب های گردو یا توت استفاده شده باشد.
-پوست معمولاً از حیواناتی مثل گوساله، بز یا شتر (عمدتاً شتر) تهیه میشود. پوست باید سالم و بدون زدگی باشد تا صدای خوبی تولید کند. هنگام ضربه زدن، پوست نباید بیشتر از چند میلیمتر پایین برود و باید سفت و محکم باشد.
-کاسه تنبک بهتر است قوس کمی داشته باشد و به طور کامل استوانه ای شکل نباشد. این ویژگی به صدای رسا کمک میکند.
-در تنبک های باکیفیت، اندازه دهانه معمولاً با طول نفیر برابر است. این تعادل باعث بهبود صدا میشود.
-از خرید سازهای خاتم‌کاری خودداری کنید. صدای آن ها معمولاً تفاوتی با سایر سازها ندارد. صرفاً جنبه زیبایی دارد و خیلی هم گران هستند.
قیمت تنبک حلمی
قیمت تنبک حلمی چیست؟ واقعیت این است که قیمت تنبک ها تحت تأثیر عواملی از جمله جنس پوست و چوب قرار دارد. به‌عنوان مثال، تنبک های طلقی معمولاً قیمت کمتری نسبت به تنبک های با پوست طبیعی و با کیفیت دارند.
به طور کلی رنج قیمت تنبک ها معمولاً از 800 هزار تومان تا ۴ میلیون تومان متغیر است. شما با مبلغ ۸۰۰ هزار تومان، شما می توانید یک تنبک متوسط و مناسب برای شروع یادگیری خریداری کنید.
نکات مهم در مورد خرید تنبک حلمی چیست؟ مشورت با مربی خود را فراموش نکنید. مربی شما بهترین گزینه ها را با توجه به سطح مهارت و نیازهای شما معرفی خواهد کرد. همچنین، سعی کنید تنبک خود را از سازندگان معتبر تهیه کنید. چون آنها معمولاً از مواد باکیفیت استفاده میکنند و این باعث میوشد صدای ساز بهتر و ماندگاری بیشتری داشته باشد.
جمع بندی
به طور خلاصه، تنبک حلمی یک ساز فوق العاده با صدای خاص است که می تواند هر کسی را مجذوب خودش کند. اگر به موسیقی ایرانی علاقه دارید و دوست دارید یک ساز کوبه ای یاد بگیرید، تنبک حلمی میتواند انتخاب عالی برایتان باشد. با نواختن این ساز، نه تنها میتوانید از موسیقی لذت ببرید، بلکه میتوانید احساسات تان را هم به زیباترین شکل بیان کنید.