تفاوت سنتور و قانون در چیست + تفاوت اجزا ساخت

وقتی به تاریخچه موسیقی ایرانی نگاه میکنیم، دو ساز بسیار زیبا و محبوب به نام‌ های سنتور و قانون در این عرصه وجود دارند. هر دو ساز ویژگی‌ های خاص خود را دارند که آنها را از یکدیگر متمایز میکند. در این مقاله، به بررسی تفاوت‌ سنتور و قانون خواهیم پرداخت.

تفاوت سنتور و قانون

اول با ساز قانون آشنا شویم.  یکی از آن سازهای جادویی و دلنشین است که از دیرباز در دل فرهنگ ‌ها جا خوش کرده و حالا به یک نماد موسیقی ایرانی تبدیل شده. این ساز زیبا، به گفته‌ ها، نخستین بار توسط فارابی اختراع شده و در کتاب معروفش با عنوان «الموسیقی الکبیر» معرفی شده است. با ۴۵ سیم، قانون صدای خاص و عمیقی دارد که میتواند هر گوش ‌نوازی را مجذوب خودش کند. حتی صفی الدین هم به این ساز را با نام «نزهه» معرفی کرده است.

در ایران، قانون به عنوان یک ساز قدیمی و زهی-مضرابی شناخته میشود که میتواند احساسات و زیبایی ‌های موسیقی ایرانی را به بهترین شکل منتقل کند. اما متأسفانه در سال ‌های اخیر، به این ساز زیبا کم ‌توجهی شده است. در حالی که کشورهای همسایه ‌مان، مانند عراق و ترکیه، از این ساز استفاده می‌کنند و به آن اهمیت میدهند. اما خبر خوب این است که در سال های اخیر، نوازندگان ایرانی دوباره به قانون روی آورده‌ اند و این بازگشت به ریشه ‌ها به نوعی احیای دوباره این ساز ارزشمند محسوب میشوند. حالا بیایید نگاهی به تفاوت‌ سنتور و قانون بیندازیم. یکی از بزرگ ‌ترین تفاوت‌ سنتور و قانون در نحوه نواختن این دو ساز است.

نواختن با سنتور

سنتور یکی از سازهای سنتی و زیباست که با دو مضراب نواخته می‌ شود. این مضراب ‌ها معمولاً از چوب ‌های مرغوبی مثل گردو و شمشاد ساخته میشوند و طول آن ‌ها حدود ۲۰ سانتی‌متر است. یکی از ویژگی ‌های جالب مضراب ‌های سنتور این است که در انتهای آن‌ ها نمد قرار دارد. این نمد به کیفیت صدا کمک میکند و باعث میشود صدای ساز نرم ‌تر و دلنشین ‌تر به گوش برسد. وقتی نوازنده با این مضراب‌ ها به سیم‌ های سنتور ضربه می‌زند، صدای زیبایی تولید میوشد که می‌تواند احساسات عمیق را منتقل کند.

نواختن با قانون

این ساز هم زیبایی خاص خودش را دارد و به صورت متفاوتی نواخته می ‌شود. نوازندگان قانون از مضراب‌ های حلقه ‌ای و فلزی استفاده میکنند. این مضراب‌ ها معمولاً روی انگشت سبابه نصب میشوند و عملکردی شبیه به ناخن دارند. به همین دلیل، نوازنده می ‌تواند با دقت و مهارت بیشتری بر روی سیم ‌ها نواخته و صدای تند و قوی ‌تری تولید کند.

مقایسه اجزای مختلف سنتور و قانون

–شکل جعبه صوتی

نخستین تفاوت‌ سنتور و قانون شکل جعبه صوتی آن‌ هاست. سنتور دارای جعبه ‌ای به شکل ذوزنقه متساوی الاضلاع است که به آن ظاهری متوازن و زیبا میدهد. در مقابل، قانون با جعبه صوتی ذوزنقه ‌ای قائم الزاویه طراحی شده که به آن قابلیت تولید صدای خاصی میبخشد. این تفاوت در طراحی، تأثیر زیادی بر کیفیت و نوع صداهایی که هر ساز تولید میکند، دارد.

-خرک

خرک یکی دیگر از تفاوت‌ سنتور و قانون است در سنتور، خرک پهن و با شیار باریک طراحی شده که به نوازنده اجازه می‌دهد تا تنوع بیشتری در نواختن داشته باشد. اما در قانون، خرک به طول ۳۵ سانتی ‌متر و ارتفاع ۲ سانتی ‌متر است که به دلیل طراحی خاصش، صدای متمایزی تولید میکند.

-گوشی

گوشی ‌ها هم در دسته تفاوت‌ سنتور و قانون قرار میگیرد. سنتور گوشی ‌های فلزی ضد زنگ دارد که در سمت راست قرار گرفته ‌اند تا نوازنده بتواند تا صدای واضح ‌تری را تولید کند. در مقابل، قانون گوشی ‌های چوبی میخی در سمت چپ دارد که حس گرمی و لطافت بیشتری به صدا میدهد.

-کلید کوک و سیم‌ ها

دیگر تفاوت‌ سنتور و قانون که میتوان به آن اشاره کرد، موقعیت کلید کوک است. در سنتور، این کلید در دست راست نوازنده قرار دارد، در حالی که در قانون، نوازنده آن را با دست چپ تنظیم میکند. همچنین، تعداد و جنس سیم ‌ها نیز متفاوت است. اگر هنرجو کلاس سنتور هستید خوب است بدانید سنتور ۷۲ سیم دارد که شامل ۳۶ سیم زرد و ۳۶ سیم سفید است، در حالی که قانون از سیم‌ های نایلون یا ابریشم روکش‌ دار تولید شده است.

مدت زمان یادگیری ساز قانون و سنتور

یادگیری نواختن هر سازی، از پیانو و گیتار گرفته تا سنتور و ویولن، نیازمند زمان و پشتکار زیادی است. بنابراین نمیتوانیم زمان مشخصی برای شما تعیین کنیم. اگر می ‌خواهید در کمترین زمان ممکن به یک نوازنده حرفه ‌ای تبدیل شوید، پیشنهاد میکنیم درکنار آگاهی از تفاوت‌ سنتور و قانون، نکات زیر را در نظر بگیرید:

هدف یادگیری

اولین قدم مهم، مشخص کردن هدف یادگیری ‌تان است. تعیین هدف به شما کمک میکند تا برنامه ‌ریزی بهتری داشته باشید و مسیر درستی را انتخاب کنید. آیا می ‌خواهید فقط برای تفاوت‌ سنتور و قانون را یاد بگیرید یا می ‌خواهید به یک نوازنده حرفه‌ ای تبدیل شوید؟ این سؤال میتواند تأثیر زیادی بر روی رویکرد شما نسبت به یادگیری داشته باشد.

علاقه و انگیزه

علاقه و انگیزه جزء کلیدی‌ های موفقیت در یادگیری هر ساز هستند. اگر به نواختن سازتان علاقه داشته باشید، این کار برایتان لذت ‌بخش ‌تر خواهد بود و به راحتی میتوانید زمان بیشتری را به تمرین اختصاص دهید.

تمرین و تکرار

وقتی صحبت از یادگیری نواختن ساز میشود، تمرین و تکرار حرف اول را می‌زنند. هیچ نوازنده‌ ای به طور ناگهانی به سطح حرفه‌ ای نمیرسد. برای تسلط بر نواختن ساز، نیاز به تمرین مداوم و تکرار دارید. حتی اگر روزی فقط چند دقیقه تمرین کنید، تأثیر آن در طول زمان قابل توجه خواهد بود.

زمان کافی

برای اینکه بتوانید به نتایج مطلوبی دست یابید، باید در کنار یادگیری تفاوت تفاوت‌ سنتور و قانون، زمان کافی برای تمرین و تکرار در اختیار داشته باشید. هر چقدر زمان بیشتری را صرف تمرین کنید، به همان اندازه زودتر به هدف‌ تان نزدیک میشوید. بنابراین، سعی کنید برنامه ‌ای برای تمرین‌ های روزانه ‌تان تنظیم کنید و به آن پایبند باشید. این برنامه‌ ریزی به شما کمک میکند تا با نظم و انضباط بیشتری به یادگیری ادامه دهید.

تفاوت اجزای تشکیل دهنده ساز قانون و سنتور

اولین تفاوت‌ سنتور و قانون: صفحه رویی ساز

سنتور دارای دو گل مشبک برای خروج صداست که به آن زیبایی خاصی میدهد. این ساز دو ردیف نه‌ تایی خرک و ساچمه دارد و هر خرک چهار سیم عبور میکند. در مقابل، قانون از شبکه‌ های چوبی برای خروج صدا استفاده میکند. این ساز دارای ۲۷ پرده گردان و ۸۱ گوشی سیم در سمت چپ است. همچنین، یک خرک در سمت راست وجود دارد که زیر آن چهار تکه پوست مستطیلی قرار دارد.

دومین تفاوت‌ سنتور و قانون: کلید مخصوص کوک

در سنتور، کلید کوک از جنس فلز و با طراحی T شکل است و در دست راست نوازنده قرار می ‌گیرد. اما در قانون، آچار کوک ۱۰۰ میلی ‌متری در دست چپ نوازنده قرار میگیرد. این تفاوت در نوع کوک کردن میتواند بر روی راحتی نوازنده تأثیر بگذارد.

سومین تفاوت‌ سنتور و قانون: نگهدارنده سیم‌ ها یا شیطانک

این قطعه به گونه‌ ای طراحی شده که سیم ‌ها از روی آن عبور میکنند و به این ترتیب در جای مشخصی قرار می‌گیرند. در سنتور، شیطانک شامل دو قطعه چوب باریک و ساچمه (مفتول فلزی) است که در دو طرف صفحه رویی نصب میشود. این شیطانک دارای شیارهایی به فاصله یک میلی ‌متر است که کمک میکند سیم ‌ها به راحتی عبور کنند. ساچمه ‌ها معمولاً در ردیف‌ های چهار تایی نصب میشوند. در ساز قانون، شیطانک به شکل یک قطعه چوبی باریک قرار دارد که بین پرده گردان ‌ها و گوشی ‌ها نصب میشود. این قطعه در سمت چپ ساز قرار گرفته و به رغم سادگی، نقش مهمی در تنظیم صدا و کیفیت نواختن ایفا میکند.

چهارمین تفاوت‌ سنتور و قانون: سیم ‌گیر

در سنتور، ۷۲ سیم ‌گیر در سمت چپ بدنه قرار دارد. گره یک سر سیم‌ ها به سیم ‌گیر و طرف دیگر به گوشی ‌ها پیچیده میشود.  با این نوع طراحی نوازنده میتواند به راحتی سیم ‌ها را کوک کند و از کیفیت صدای ساز مطمئن باشد. در قانون، سیم ‌گیر در کلاف سمت راست ساز قرار دارد و به صورت توخالی طراحی شده است. این سیم‌ گیر دارای در متحرک است و گره‌ ها داخل جعبه قرار می ‌گیرند. سیم ‌ها از سوراخ‌ های تعبیه شده بیرون کشیده میشوند. بنابراین نوازنده میتواند به راحتی سیم‌ ها را تعویض یا تنظیم کند.

جمع بندی

در نهایت، سنتور و قانون هر کدام ویژگی‌ های منحصر به فرد خود را دارند که آنها را به سازهای محبوب در موسیقی ایرانی تبدیل کرده است. با شناخت تفاوت‌ سنتور و قانون، میتوانید به درک بهتری از این سازها برسید و از زیبایی ‌های موسیقی ایرانی بیشتر لذت ببرید.