انواع ساز دهنی

ساز دهنی بر اساس سبک صای تولیدی و نت ها به سه دسته اصلی تقسیم بندی می شوند که شامل: هارمونیکا، دیاتونیک، ترمولو می شود. هر کدام از این نوع سازها ویژگی های خاص خود را دارند و برای سبک های موسیقی مختلفی مناسب هستند. حال به بررسی این سه نوع سازدهنی بپردازیم و با نحوه کارکرد آنها آشنا بشویم.

سازدهنی دیاتونیک

 رایج ترین و ساده ترین نوع سازدهنی، نوع دیاتونیک است. اگر در ابتدای مسیر یادگیری موسیقی هستید سعی کنید از سازدهنی دیاتونیک استفاده کنید تا ساختار های اولیه و ساده در ذهن شما شکل بگیرد. از نظر ساختاری و شکا ظاهری، در این ساز 10 سوراخ تعبیه شده است که برای تولید موسیقی در مقیاس بزرگ و دیاتونیک می باشد. برای نواختن انواع نت های اضافی می توانید از ” bending ” (تکنیک بندینگ یا تکنیک پایه) استفاده نمایید.

سازدهنی کروماتیک

 این ساز به عنوان ساز هارمونیک های فانتزی نیز شناخته می شود. سازدهنی کرووماتیک از نطر ساختار دارای یک دکمه کوچک در کناره بدنه ساز است. وقتی این دکمه را فشار داده می شود، هر نتی که می‌نوازید نیم پله بالاتر می‌رود. این قابلیت به ما این امکان را می دهد تا هر نت را در مقیاس موسیقی، مقیاس رنگی، پخش کنیم.

سازدهنی هارمونیکاهای ترمولو و اکتاو

 سازدهنی ترمولو دارای دو ردیف سوراخ 10 تایی هستند که هر دو زبانه با یک دانگ صدا کوک می‌شوند  یکی از این زبانه های صدای زیر دارد و دیگری صدای بم. در ترمولو، نت‌ها کمی از هم جدا می‌شوند، اما تقریباً یکسان هستند و یک اثر لرزشی «ترمولو» ایجاد می‌کنند. در سازدهنی اکتاو، نت ها با فاصله اکتاو (8 نت) از هم کوک می شوند و صدای کامل تری ایجاد می کنند. اگر گیتاریست هستید می توانید با گیتار 12 سیم مقایسه کنید. هر دو به ندرت استفاده می شوند.

اگر قصد خرید سازدهنی را دارید و می خواهید در کلاس سازدهنی به سه سبک بیان شده شرکت کنید باید برند های معروف و شناخته شده را بشناسید. بهترین سازدهنی که می توانید در بازار موسیقی ایران پیدا کنید شامل برندهای : هونر، هرینگ، لی اسکار، سوزوکی، سیدل، بوشمن و هوانگ هستند.

آموزش سازدهنی از صفر تا صد

همانطور که گفتیم در بدنه ساز دهنی ها یک سری سوراخ به تعداد و ردیف مختلف تعبیه شده است. اگر بخواهید در سوراخ های سازدهنی یکی یکی از چپ به راست بدمید، نت های 1، 3 و 5 یک آکورد اصلی (C، E، G در کلید C) را می شنوید که سه بار تکرار می شود.نواختن سازدهنی شامل ترکیبی از دم و بازدم  است. اگر در یک سازدهنی C در سوراخ 4 بدمید، صدای C را می شنوید و اگر  نفس خود را به داخل بکشید- نت به سمت D حرکت می کند. در سوراخ بعدی دمیده می شود G ، و اگر نفس خود را به داخل بکشید A را ایجاد می کند. در این مرحله احتمالاً می توانید حدس بزنید که اگر در سوراخ 7 بدمید چه اتفاقی می افتد: اگر در سوراخ 7 بدمید، صدای C را می شنوید. برای تولید B باید نفس خوئ را به داخل هدایت کنید. همانطور که می بینید، الگوی مشخصی برای ضربات و کشش هارمونیکا وجود ندارد.

سه ویژگی دیگر در بین این سوراخ ها وجو دارد که عبارتند از: سوراخ‌های 2، 7، و 10. در سوراخ‌های 7-9، الگوی ذکر شده در بالا تغییر می‌کند، بنابراین استنشاق نت به جای بالا، به سمت پایین حرکت می‌کند.نوازندگان سازدهنی مبتدی با یک مشکل روبرو هستند به این صورت که وقتی به هارمونیکای خود ضربه می زنید و انتطار دارید تا سه نت خارج شود اما فقط یک نت را می شنوید.

برای حل این مشکل دو راه حل وجود دارد و دو روش جامع برای رفع این خطا بریم تا با یکدیگر بررسی کنیم.

روش پوکر: در این روش باید سعی کنید تا با لب هایتان به آرامی بدمید. در صورت بازدم یا دم سریع، نت های متعددی خواهید شنید. اکنون لب های خود را به سمت بیرون فشار دهید، تقریباً انگار می خواهید کسی را ببوسید. این کار را آنقدر تکرار کنید تا حرکت لب ها را کنترل کنید. حالت لب های خود را در این فرم نگه دارید و لب‌هایتان را روی هارمونیکا یا اطراف آن تصور کنید، نه فقط روی آن. ممکن است در ابتدا اینکار سخت به نظر برسد، اما زمانی که آن را یاد بگیرید، یک روش بسیار موثر است.

روش زبان: دهان خود را طوری روی ساز بگذارید که چندین سوراخ را بپوشاند، سپس آنهایی را که نمی خواهید با زبان خود بپوشانید. این تکنیک اغلب برای «تقسیم کردن» نت‌ها استفاده می‌شود و به شما امکان می‌دهد دو نت را که مستقیماً در کنار یکدیگر نیستند، با قرار دادن زبان خود در بین آن‌ها بنوازید.

تکنیک های ساز دهنی

تنفس

یکی از مهمترین تکنیک های ساز دهنی، تنفس صحیح است. برای کار با ساز دهنی، باید به صورت عمیق و متمرکز دم و بازدم را انجام دهید، تا بتوانید صدای درست را ایجاد کنید.

امبوشور

امبوشور، به نحوه قرار گرفتن لب ها و دهان در حین نواختن ساز گفته می شود. برای ساز دهنی، امبوشور شامل قرار گرفتن لب ها بر روی ریزه های فلزی و استفاده از زبان برای کنترل جریان هوا است.

تکنیک های ارتعاش

تکنیک های ارتعاش، یکی از روش های مهم برای ایجاد صداهای مختلف با ساز دهنی است. این شامل تکنیک هایی مانند “بندرول”، “واه-واه” و “ترمولو” است که با استفاده از تغییرات در جریان هوا و حرکات زبان، ارتعاشات مختلفی را ایجاد می کنند. ساز دهنی یک هنر و فن است که با استفاده از دهان و اعضای دیگر سازنده، صداهای موسیقی تولید می‌کند.

تکنیک‌های حرفه ای ساز دهنی

1. ویبراتو (Vibrato): در این تکنیک، صدای تولید شده با تغییر متناوب فرکانس، لرزشی می‌گیرد. برای انجام ویبراتو، می‌توانید با استفاده از دهان و زبان، سرعت و فرکانس تکان‌های صدا را تغییر دهید.

2. ترمولو (Tremolo): ترمولو مانند ویبراتو است، با این تفاوت که در ترمولو، قدرت صدا تغییر متناوب می‌کند و صدا به صورت لرزشی و تکان خورده ایجاد می‌شود. شما می‌توانید با حرکت دهان و زبان در ساز، ترمولو را تولید کنید.

3. تریل (Trill): در تریل، دو نت مجاور با سرعت بالا به صورت متناوب نواخته می‌شوند. این تکنیک به ایجاد اثر لرزشی و لرزاننده در نت‌ها کمک می‌کند. برای تریل در ساز دهنی، می‌توانید با استفاده از زبان و دندان‌ها، نت‌ها را به صورت سریع و متناوب نوازش دهید.

4. آرپژیو (Arpeggio): در آرپژیو، نت‌های یک آکورد به ترتیب تک‌تک نواخته می‌شوند. این تکنیک به ایجاد اثر روانی و شفافیت در صدا کمک می‌کند. برای آرپژیو در ساز دهنی، می‌توانید با استفاده از زبان و دندان‌ها، نت‌های آکورد را به ترتیب نوازش دهید.

5. طبقه‌بندی (Beatboxing): طبقه‌بندی یکی از تکنیک‌های مشهور ساز دهنی است که در آن با استفاده از دستان، لبان، دهان و زبان، صداهای موسیقی را تولید می‌کنید. این تکنیک شامل تولید ضرب و برخی از صداهای دیگر مانند درام، بیس، سینتی‌سایزر و غیره می‌شود.

6. تکرار صداها (Looping): در این تکنیک، شما می‌توانید صداهایی که تولید کرده‌اید را ضبط کنید و به صورت مکرر تکرار کنید. این به شما امکان می‌دهد تا لایه‌های صدا را با یکدیگر ترکیب کنید و صددر ادامه

7. افکت صدای ساز‌های دیگر: با استفاده از تکنیک‌های ساز دهنی، می‌توانید صدای ساز‌های دیگر را تقلید کنید و این صداها را با استفاده از دهان و اعضای دیگر سازنده تولید کنید. به عنوان مثال، می‌توانید صدای گیتار، ساکسیفون، پیانو و غیره را با استفاده از ساز دهنی تقلید کنید.

8. تولید صداهای طبیعی: ساز دهنی می‌تواند به شما امکان بدهد تا صداهای طبیعی را تولید کنید، مانند صدای بارش باران، صدای باد، صدای طوفان و غیره. با استفاده از تکنیک‌های مناسب در ساز دهنی، می‌توانید به صورت خلاقانه صداهای طبیعی مورد نظر را تولید کنید.

9. ایجاد صداهای خلاقانه: ساز دهنی به شما امکان می‌دهد تا با استفاده از خلاقیت خود، صداهای جدید و منحصر به فرد را تولید کنید. می‌توانید با آزمایش و تلاش برای ترکیب صداها، افکت‌های صوتی منحصر به فردی را در ساز دهنی خلق کنید.

با چه تمریناتی در سازدهنی مهارت پیدا کنیم؟

تمرینات گرم کردن

همانند هر ساز دیگری، قبل از نواختن ساز دهنی، باید با تمرینات گرم کردن شروع کنید. این تمرینات می توانند شامل تنفس عمیق، تمرین امبوشور و تکرار نوت های ساده باشند.

تمرین نت ها

برای افزایش مهارت در ساز دهنی، باید بر روی تک نوت ها، نوت های دوگانه و کورد ها تمرین کنید. این برنامه تمرینات به شما کمک می کند تا فرکانس های مختلف را بشنوید و تقویت کنید.

تمرین تکنیک ها

تمرین بر روی تکنیک های مختلف از جمله تکنیک های ارتعاش، برای تقویت مهارت های ساز دهنی بسیار مهم است. برای این کار، می توانید از تمرینات مختلفی استفاده کنید که بر روی هر تکنیک تمرکز دارند.

استفاده از مترونوم

مترونوم، ابزاری است که برای تمرین زمان بندی استفاده می شود. با استفاده از مترونوم، شما می توانید از ثبات زمان بندی خود مطمئن شوید و بر روی توانایی خود برای نواختن نوت ها در زمان صحیح کار کنید.

تمرین با موسیقی

یکی از بهترین راه های برای تقویت مهارت های ساز دهنی، تمرین با موسیقی است. با انتخاب یک قطعه موسیقی و تلاش برای نواختن آن با ساز دهنی، شما می توانید بر روی تکنیک ها و حس موسیقی خود کار کنید.

آموزش ساز دهني به کودکان

نکته جالب در خصوص آموز ساز دهنی این است که هیچ محدودیت سنی ندارد و کودکان و نوجوانان نیز می توانند برای یادگیری سازدهنی اقدام نمایند. آموزش سازدهنی برای کودکان تکنیک ها و سبک های مخصوص به خود را دارد و باید با رفتار های کودکانه و بازی های موسیقی اینکار را انجام داد.

همیشه قبل از شروع یک ساز تخصصی برای کودکان باید آنها را به موسیقی علاقه مند کرد و به گونه ای موسیقی را آموزش داد که انگار در حال بازی کردن هستند. این روش باعث می شود تا ذهن موسیقی آنها به صورت ناخوداگاه شکل بگیرد و کم کم آماده آموزش موسیقی شوند و ساز های جدیدی را یاد بگیرند. ما در ابتدا آموزش سازدهنی بدون نت را به کودکان آموزش می دهیم و سپس آموزش آهنگ با سازدهنی را شروع می کنیم، چون این روش دارای پیچیدگی خاصی نیست کودک می تواند به سرعت با تکنیک های مبتدی موسیقی آشنا شود و قطعه موسیقی ایجاد نماید.