چند نكته درباره كوك سنتور: ۱- پيشنهاد ميكنم ابتدا سيمهاي سفيد را كوك كنيد سپس به سراغ سيمهاي زرد برويد. به اين خاطر كه سيمهاي سفيد از مقاومت بالاتري برخوردار هستند و احتمال پاره شدن آنها نسبت به سيمهاي زرد كمتر است تا زماني كه دست شما آشنايي مختصري با انجام عمليات كوك پيدا كند.
۲- تا وقتي گوش شما مهارت لازم را براي كوك (بدون تيونر) پيدا نكرده از كوك سيمهاي پشت خرك حتا به كمك تيونر پرهيز كنيد چرا كه كوك سيمهاي پشت خرك به مهارت لازم و تجربه ي كافي نياز دارد. اجالتاً هنگامي كه شما سيمهاي سفيد را كوك مي كنيد سيمهاي پشت خرك نيز تا حدي كوك مي شوند.
۳- خود را با انجام كوك سنتور در مدت طولاني خسته نكنيد. اين كار صبر و حوصله زيادي (مخصوصاً در اوايل كار) مي طلبد. توصيه مي كنم هر ۱۵ يا ۲۰ دقيقه كه كوك كرديد به خودتان و دستگاه استراحت دهيد.
۴- اگر اولين كوك شما حتا چند روز به طول بي انجامد اشكالي ندارد بلكه مهم دقت و حوصله اي است كه به خرج مي دهيد. بعد از اينكه سنتور را يكبار به طور كامل كوك كرديد (به جز سيمهاي پشت خرك كه شرح آن گذشت) مطلوب است دوباره تك تك سيمها را چك كنيد و ببينيد آيا سر جاي كوك اصلي خود قرار دارند يا خير، اگر نه، دوباره آنها را اصلاح كنيد.
۵- توجه كنيد اگر تا دو يا سه بار سيمي را چك كرديد و ديديد از كوك خارج شده است طبيعي است چون شما همه ي سيمها را حداقل يكبار شل كرديد بنابراين تا اين سيمها دوباره جا بيافتند ممكن است يك يا دو هفته طول بكشد.
۶- هنگام كوك سنتور ترجيحاً دست چپ خود را روي سنتور نگذاريد زيرا گرماي مستقيم دست شما باعث مي شود كوك سيمها كمي خالي شوند.
۷- توجه داشته باشيد در زاويه ي سمت چپ سنتور شما كسي نشسته باشد چون اغلب سيمها هنگام پاره شدن به طرف چپ پرتاب مي شوند و چون فشار زيادي دارند ممكن است باعث صدمه شوند.
۸- هنگام كوك كردن سر خود را به هر دليلي نزديك سنتور نبريد چون سيم ممكن است زماني كه پاره مي شود به چشم شما اصابت كند.
۹- براي شروع كوك سنتور يكي از نكات شل كردن گوشيها بود. از آنجائيكه براي بعضي اشكالاتي در اين مرحله بوجود آمده است دوباره يادآور مي شوم گوشي را به مقدار خيلي خيلي كم شل كنيد شايد در حدود كمتر از ۱۰/۱ دور. وقتي گوشي را زياد شل كنيد احتمال پاره شدن آن هنگام سفت كردن بيشتر مي شود.
۱۰- در نهايت بعد از انجام كوك سنتور و چك كردن دوباره ي آن مضراب را به حالت درست (به طوريكه مي خواهيد آهنگ اجرا كنيد) در دست بگيريد و نتها را تك تك بصدا در آوريد و ببينيد كه آيا درست كوك كرده ايد يا خير. (هر چهار سيم يك نت بايد هم صدا باشند)
یکی از مشکلات آموزش ساز سنتور مبحث کوک سنتور است. سنتور در میان سازهای دیگر با سرعت بیشتری از کوک خارج میشود. و در مقابل تغییرات دمایی و حمل و نقل مقاومت کمتری دارد. گاهی اساتید آموزشگاه موسیقی قبل از شروع آموزش اقدام به کوک سنتور هنرجویان میکنند. اما با توجه به اینکه هنرجو پس از کلاس آموزش سنتور ساز را با خود به خانه برده دوباره مقداری از کوک خارج میشود. این امر را میتوان یکی از دلایل دیر پرورش یادفتن هنرجویان آموزش سنتور نسبت به سازهای دیگر بیان کرد. چرا که در اغلب اوغات با سنتور بدون کوک به تمرین میپردازند.
در زیر نکاتی را به شما خواهیم گفت که برای مبحث یادگیری کوک سنتور در هنگام آموزش سنتور در آموزشگاه موسیقی بسیار مفید خواهد بود.
۱- البته این یک پیشنهاد است اما بسیار کارساز خواهد بود. بهتر است ابتدا کوک سنتور را از سیم های سفیدد شروع کنید. دلیل این امر این است که سیم های سفید مقاومت بیشتری دارند لذا احتمال پارگی در آن ها منتر است. پس از آشنایی با اندازه مناسب فشار دست میتوانید به سراغ سیم های زرد بروید.
۲- تا قبل از ورزیده شدن در زمینه کوک و آموزش ساز سنتور به سیم های پشت خرک دست نزنید. چرا که این سیم ها بسیار ظریف بوده و دقت و مهارت بالایی برای کوک نیاز دارند. البته این را نیز توجه داشته باشید که با کوک کردن سیم های سفید سیمهای پشت خرک نیز تا حدودی کوک میشوند.
۳- توجه داشته باشید که یک شبه نمیتوان ره صد ساله رفت. این کار صبر و حوصله زیادی میطلبد لذا در ابتدای امر خود را خسته نکنید. بهتر است هر یک ربع که به کوک سنتور پرداختید مدتی استراحت کنید. ممکن است اولین بار که سنتورخود را کوک میکنید حتی چندد روز طول بکشد. اول یک بار سنتور را کوک کنید سپس دوباره سیم ها تک تک چک کنید تا از قرار داشتن سر جای خودد اطمینان حاصل کنید.
۶- گذاشتن دست چپ روی سنتور هنگام کوک سنتور کار شما را دو برابر میکند. زیرا مادامی که اقدام به کوک کردن سنتور میکنید گرمای دست شما موجب از بین رفتن کوک آن میشود.
۷- نکته ایمنی این است که در زمان کوک کردن سنتور کسی در اطراف شما خصوصا سمت چپ نباشد. سیمها هنگام پاره شدن معمولا به سمت چپ پرتاب شده و در برخورد با اشخاص أسیب رسان هستند. همچنین سر خود را به ساز نزدیک نکنید تا در صورت پارگی احتمالی سیم ها به چشم شما برخورد نکند.
شروع کوک سنتور
سنتور را به حالت مایل بچرخانید بطوریکه گوشیهای سنتور درست مقابل دست راست شما قرار گیرند تا به آنها کاملاً مسلط باشید. تیونر را روی میز قرار دهید بطوریکه صفحه ی آن مقابل دید شما باشد. کلید کوک سنتور را در دست راست بگیرید. دم مضراب را در دست چپ نگه دارید. سیم اول را دنبال کنید تا گوشی مورد نظر را پیدا کنید . با استفاده از کلید کوک، سیم مربوطه را کمی شُل کنید . این کار به این خاطر است که اگر سیم مورد نظر به عللی بالا رفته باشد شما آنرا دوباره پایین بیاورید و مطمئن شوید که برای کوک باید سیم را آهسته آهسته و به نرمی سفت کنید تا به نت اصلی برسید. این کار احتمال پاره شدن سیم را نیز کم میکند.
حال با استفاده از دم مضراب که در دست چپ قرار دارد سیم اول را به صدا در آورید و به صفحه ی تیونر نگاه کنید. در این مرحله عقربه تیونر را به سمت مرکز هدایت کنید تا عقربه روی عدد صفر قرار گیرد و چراغ سبز روشن گردد. اگر عقربه پایین یا چپ بود گوشی را کمی سفت کنید و اگر عقربه بالا یا راست بود گوشی را کمی شل کنید تا چراغ سبز حاصل گردد. توصیه اینکه خیلی تلاش نکنید عقربه دقیقاً روی عدد صفر قرار بگیرد . چون به دو دلیل این کار مشکلی است .
دلیل اول: این نوع دستگاه های تیونر خیلی دقیق نیستند .
دلیل دوم: صدایی که شما از سنتور ایجاد می کنید با اندکی صدای محیط به میکروفن تیونر می رسد.
بنابراین اگر عقربه در حدود عدد 5- تا 5+ قرار گیرد مطلوب است. در واقع پیشنهاد می کنم شما به چراغ توجه کنید، اگر سبز شد کار تمام است و می توانید به سراغ سیم بعدی بروید. حال سیم اول کوک شده. مابقی سیمهای نت سل را نیز به همین ترتیب عمل نمائید.
آموزش سنتور
اشكالاتي كه ممكن است براي تيونر پيش بيايد:
گاهي اوقات وقتي سيمي را به صدا در مي آوريد تيونر چند نت را به شما نشان مي دهد ولي معمولاً يكي از آن نتها بيشتر روي صفحه نمايش ميماند (آخرين نت). چند بار (با فاصله) سيم را به صدا درآوريد و ببينيد كدام حرف (نت) بيشتر نشان داده مي شود. طبيعي است كه آن نت را بايد مورد نظر قرار دهيد. گاهي اين دستگاه ها بيش از حد معمول و معقول بهم مي ريزند (مانند موبايلها). مي توانيد با روشن و خاموش كردن آنها دوباره شروع به كار كنيد. همراه بعضي از تيونرها يك ميكروفن گيره اي نيز مي باشد. به طور كلي براي كوك كردن احتياجي به آن نداريد ما اگر در محيط شلوغ و پر سر صدا مجبور به كوك هستيد بايد از آن ميكروفن استفاده كنيد تا تيونر صداي محيط را نگيرد و نت صحيح را به شما نشان دهد. اين ميكروفن را مي توانيد به سوراخي كه كلاف بلند سنتور دارد نصب نمائيد. (به شكلي كه گيره داخل سوراخ و خود ميكروفن روي صفحه ي سنتور قرار گيرند) از آنجائيكه اين دستگاه با باطري كار مي كند به اين نكته دقت كنيد كه: نصف سنتور را با باطري ضعيف و نصف ديگر آنرا با باطري نو كوك نكنيد، چرا كه فركانسهايي كه دستگاه با باطري نو به شما مي دهد كمي با فركانسهاي باطري ضعيف متفاوت است، يا كل سنتور را با همان باطري ضعيف كوك كنيد يا اگر باطري خيلي ضعيف است قبل از شروع عمل كوك از باطري نو استفاده نمائيد.
نحوه تنظیم تیونر
یکی از مشکلات آموزش ساز سنتور مبحث کوک سنتور است. سنتور در میان سازهای دیگر با سرعت بیشتری از کوک خارج میشود. و در مقابل تغییرات دمایی و حمل و نقل مقاومت کمتری دارد. گاهی اساتید آموزشگاه موسیقی قبل از شروع آموزش اقدام به کوک سنتور هنرجویان میکنند. اما با توجه به اینکه هنرجو پس از کلاس آموزش سنتور ساز را با خود به خانه برده دوباره مقداری از کوک خارج میشود. این امر را میتوان یکی از دلایل دیر پرورش یادفتن هنرجویان آموزش سنتور نسبت به سازهای دیگر بیان کرد. چرا که در اغلب اوغات با سنتور بدون کوک به تمرین میپردازند.
پیشنهاد میشود تینور را در محدوده ۴۳۵ تا ۴۴۵ هرتز تنظیم کنید. البته حد پایین برای شروع کار بهتر است. این یک احتیاط است که از پاره شدن سیم های سنتور هنگام کوک سنتور جلوگیری میکند.. اگر تیونر شما دارای علامت بمل بود دستگاه خود را روی آن تنظیم کنید. در غیر این صورت نیازی به این کار نیست. اگر تیونر شما دارای نت های پایه قابل تغییر بود آن را روی نت دو تنظیم کنید. اگر تیونر شما دارای علامت کرن بود بهتر است از آن برای کوک کردن ربع پرده ها استفاده نکنید. دلیل آن هم این است که علامت کرن برای ربع پرده های عربی است نه ایرانی.
اشکالاتی که ممکن است برای تیونر پیش بیاید:
بعضی وقت ها با این مشکل مواجه میشوید که با به صددا درآوردن یک سیم چند نت روی تیونر نشان داده میشوند. در اینجا لازم است به نتی دقت کنید که مددت بیشتری روی صفحه میماند. چندین بار این کار را تکرار کنیدد تا مطمین شوید که کدام نت مدت بیشتری روی صفحه ظاهر میشود. این همان نت مورد نظر شماست. بهتر است برای درک بهتر از نت ها به مقاله نت سنتور مراجعه کنید
تیونر نیز مانندد هر دستگاه الکترونیکی ممکن است دچار اختلال شود. در این حالت بهتر است دستگاه را یک بار خاموش و روشن کنید تا به حالت اولیه برگردد. میکروفونی که همراه تیونر داده میشود معمولا برای کوک کردن مورد نیاز قرار نمیگیرد. اما اگر در محیطی شلوغ و پر سر و صدا قصد کوک سنتور خود را داشته باشید باید از آن استفاده کنید. این میکروفون صدای محیط را گرفته و صدای نت را دریافت میکند. محل نصب آن نیز میتواند روزنه ای باشد که در کلاف بلند سنتور قرار دارد. اگر باطری تیونر شما ضعیف است پیش از آغاز کوک سنتور آن را تعویض کنید. اگر باطری قابلیت این را دارد که تا پایان مراحل کوک سنتور شما را همراهی کند میتوانید از آن استفاده کنید. منظور این است که در وسط کار اقدام به تعویض باطری نکنید. چرا که فرکانس های نشان داده شدده با باطری نو متفاوت از باطری کهنه است. در پایان لازم به ذکر است که بهترین راهنمای شما در کوک سنتور معلم آموزشگاه موسیقی شمال تهران شما است.