گام دیاتونیک یکی از بنیادی ترین مفاهیم در موسیقی است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این گام از پنج پرده و دو نیم پرده تشکیل شده و به همین دلیل، به آن گام هفت صدایی هم می گویند. نیم پرده ها در این گام کمترین فاصله را با یکدیگر دارند و در واقع، جایی که موسیقی به اوج خود میرسد و احساسات عمیق تری را منتقل میکند. در این مقاله قصد داریم به بررسی گام دیاتونیک بپردازیم.
گام دیاتونیک چیست
در هر گام دیاتونیک، ما با پنج پرده و دو نیم پرده مواجه هستیم. این فواصل می توانند در بین درجات مختلف گام به صورت پرده یا نیم پرده باشند. به عنوان مثال، اگر از نت دو شروع کنیم، می توانیم به نت های ر، می، فا، سل، لا، سی و دوباره دو برسیم. این فاصله ها به ما اجازه میدهند تا ملودی های زیبا و متنوعی را بسازیم.
یکی از متداول ترین انواع گام دیاتونیک، گام بزرگ یا ماژور است. در این گام، نیم پرده ها در بین درجات سوم و چهارم و هفتم و هشتم قرار دارند. به عبارت دیگر، اگر بخواهیم گام بزرگ دو را بررسی کنیم، فاصله های آن به این صورت خواهد بود: دوم بزرگ، سوم بزرگ، چهارم درست، پنجم درست، ششم بزرگ، هفتم بزرگ و هشتم درست. این ساختار خاص به گام بزرگ حس شادی و نشاط می بخشد و به همین دلیل، در بسیاری از آهنگ ها و قطعات موسیقی استفاده می شود.
قطعاتی که از نت های گام بزرگ ساخته شده اند، به طور کلی مقام بزرگ دارند. این مقام به آهنگ ها انرژی و تحرک میدهد و در بسیاری از مواقع، به عنوان یک انتخاب محبوب در موسیقی های شاد و جشنواره ای مطرح میشود. به عنوان مثال، آهنگ های معروفی مثل Happy از فارل ویلیامز یا Don’t Stop Believin از Journey، از گام بزرگ بهره می برند و همین باعث جذابیت بیشتر آنها میشود.
همچنین اگر می خواهید درمورد سونات پیانو بدانید به لینک مراجعه کنید.
انواع گام دیاتونیک
اگر به موسیقی علاقه دارید، حتماً نام ماژور و مینور طبیعی را شنیده اید. بیایید با هم به بررسی انواع گام دیاتونیک بپردازیم و ببینیم چطور می توانیم با استفاده از آن ها ملودی های زیبا خلق کنیم.
گام ماژور
گام ماژور یکی از شگفت انگیزترین و شادترین گام هاست. این گام از هفت نت تشکیل شده که از نت «دو» شروع میشود. فاصله های بین این نت ها به گونه ای است که به جز بین درجات سوم و چهارم و هفتم و هشتم، همه یک پرده هستند. به زبان ساده تر، اگر بخواهیم گام ماژور روی نت «دو» را بنویسیم، به این صورت خواهد بود: «دو-ر-می-فا-سل-لا-سی-دو». این گام به خاطر ساختار شاد و روشنش، در آهنگ های جشنواره ای و شاداب بسیار محبوب است
گام مینور
حالا بیایید به گام مینور طبیعی بپردازیم. این گام به نوعی برعکس گام ماژور است و حس عمیق تری را منتقل میکند. اگر بخواهیم گام مینور طبیعی را بر روی نت «لا» بررسی کنیم، نت ها به این شکل خواهند بود: «لا-سی-دو-ر-می-فا-سل-لا». در این گام، فاصله های نیم پرده ای بین درجه های دوم و سوم و پنجم و ششم قرار دارند. اگر آهنگی با حس عمیق و احساسی بخواهید، کارهای آرتیست هایی مانند ادل یا سام اسمیت را گوش کنید. آهنگ هایی مثل Someone Like You و Stay With Me با استفاده از گام مینور طبیعی، احساساتی عمیق و واقعی را منتقل میکنند.
تفاوت گام دیاتونیک و کروماتیک
یکی از مباحث مهم در موسیقی، تفاوت بین گام های کروماتیک و دیاتونیک است. این دو نوع گام، هر کدام ویژگی ها و کارکردهای خاص خود را دارند که به ما کمک می کنند تا موسیقی را بهتر درک کنیم.
- تعریف گام ها
گام کروماتیک شامل دوازده نت است که در گام معتدل غربی به کار می‌روند. این گام به خاطر فواصل نیم پرده ای اش معروف است. به عبارت دیگر، تمام نت های این گام با یکدیگر فاصله ای نیم پرده ای دارند. به عنوان مثال، اگر از نت «دو» شروع کنیم، نت های «دیز» و «ر» در گام کروماتیک بعد از هم قرار می گیرند.
از سوی دیگر، دیاتونیک شامل پنج پرده و دو نیم پرده است. در این گام، نیم پرده ها بیشترین فاصله را از یکدیگر دارند و الگوی فاصله ها متنوع و غیر یکنواخت است. برای مثال، اگر از نت «دو» شروع کنیم، می توانیم به نت «ر» برویم (پرده)، سپس به «می» (پرده) و در نهایت به «فا» (نیم‌پرده) برسیم.
- ساختار
در گام کروماتیک، همواره فواصل نیم پرده ای وجود دارد. این ساختار باعث میشود تا گام کروماتیک به عنوان یک زیرمجموعه ای از تمامی گام های موسیقی غربی شناخته شود. اما در گام دیاتونیک، فاصله های متنوع، هم پرده و هم نیم پرده، وجود دارند که باعث ایجاد تنوع در موسیقی می شوند.
- رده بندی
گام های کروماتیک به عنوان زیرمجموعه ای از تمامی گام های موسیقی غربی در نظر گرفته می شوند. این گام ها می توانند در هر سبکی از موسیقی به کار روند. در مقابل، گام های دیاتونیک شامل گام های بزرگ و کوچک هستند و به دلیل الگوی خاصشان، احساسات متفاوتی را به شنونده منتقل میکنند.
همچنین اگر می خواهید بدانید بداهه نوازی چیست می توانید به لینک مراجعه کنید.
نیم پرده دیاتونیک
نیم پرده دیاتونیک همیشه میان دو نت غیر همنام و پیاپی قرار می گیرد. به عبارت دیگر، وقتی دو نت را انتخاب می کنیم که با یکدیگر فاصله ای کمتر از یک پرده دارند، به نیم پرده دیاتونیک رسیدیم. این فاصله ها می‌توانند به تنهایی یا با نشانه های تغییر دهنده، مثل بمل یا دیز، وجود داشته باشند. برای درک بهتر، بیایید به چند مثال نگاهی بیندازیم:
- سی تا دو: فاصله ای که یک نیم پرده را تشکیل میدهد. وقتی به نت «سی» می رسیم و به «دو» می رویم، تنها یک گام کوتاه داریم.
- می تا فا: این هم یک مثال ساده دیگر است. در اینجا نیز م ی‌بینیم که از «می» به «فا» تنها یک نیم پرده فاصله داریم.
- فا دیز تا سل: در اینجا با یک نشانه تغییر دهنده (فا دیز) مواجه ایم و باز هم فاصله بین این دو نت یک نیم پرده است.
- دو تا ر بمل: اینجا هم «دو» به «ر بمل» یک نیم پرده را میسازند و نشان می دهد که چطور نشانه های تغییر دهنده می توانند معنای جدیدی به نت ها بدهند.
همچنین اگر می خواهید بدانید پرکاشن چیست می توانید به لینک مراجعه کنید.
جمع بندی
گام دیاتونیک، ابزاری قدرتمند برای خلق ملودی های زیبا هستند. با شناخت این گام ها، می توانیم موسیقی را بهتر درک کنیم و احساسات خود را به شکلی جذاب و دلنشین منتقل کنیم.