آموزش سنتور سل + بررسی ساختار

در قسمت قبل راجب سنتور سل صحبت کردیم و گفتیم ک برای هنرجویان تازه کار بهتر است مدتی با سازهای سل تمرین کنند و بعد به سراغ سازهای اصلی بروند. حال به بررسی ساختاری سنتور سل میپردازیم که ببینیم چرا این ساز تا این اندازه توصیه میشود.

آموزش سنتور در آموزشگاه موسیقی فردوس

از نظرابعاد:

طول سنتورهای سی کوک تقریبا ده سانت و عرض آن یک یا تهایتا دو سانت کمتر از سنتورهای سل کوک است و این اندازه کاملاً مناسب با میزهای جدیدی است که سطح آنها کوچکتر شده. بنابراین ابعادِ یک سنتور سی کوک با جعبه فقط “کمی” بزرگتر از ویلن خواهد بود.

از لحاظ وزن:

طبیعی است وزن سنتورهای سی کوک با توجه به اینکه ابعاد آن نیز کوچکتر است نسبت به سنتورهای سل کوک کمتر است . یعنی وزن سنتور سی کوک تقریباً دو سومِ سنتور سل کوک است. در مورد وزن جعبه های سنتور اینکه اخیرا جعبه هایی با جنس جعبه های ویلن های چینی تولید می شود که از مشخصه های آن مقاومت قابل قبول و وزن کمتر نسبت به جعبه های قدیمی است . بدین ترتیب وزن جعبه های جدید سنتورهای سی کوک تقریباً یک چهارم یا یک پنجم وزن جعبه های سنتور های سل کوک قدیمیست.

از لحاظ جاگیر بودن:

معضل اکثر خانه های امروزی بحث “جا” است. درست است که ابعاد سنتور سی کوک با جعبه نسبت به سنتور سل کوک با جعبه حدوداً فقط یک سوم کوچکتر است اما به هر حال وقتی سنتور سل کوک با شرایط گفته شده به درد یک هنرجو نمی خورد سنتور کوچکتر ارجح است.

از لحاظ شرایط تمرین:

با توجه به ابعاد کوچکتر سنتورهای سی کوک هنرجویانی که برای خرید میز سنتور دست دست می کنند یا برای آنهایی که جای کافی یا مناسبی برای گذاشتن میز سنتور ندارند ابعاد و وزن این سنتور امکان این را به هنرجویان می دهد که از هر میزی از میان میزهای داخل منزل که ارتفاع آن حدودا مناسب باشد بتوانند استفاده کنند بدون اینکه نگران تحمل میز برای وزن سنتور باشند و با توجه به وزن کم آن سنتور را بر روی چیزهایی مشابه میز نیز می توان گذاشت.

از لحاظ حمل و نقل:

از آنجایی که هنرجویان تازه کار بیشتر محتاج این هستند که سنتور را برای موارد مختلف به کلاس نزد استاد ببرند . لذا سنتور سی کوک که ابعادی کوچکتر و وزنی حدود نصف سنتور سل کوک را دارد . حمل آن برای همه، به ویژه هنرجویان نوجوان و جوان که با علاقه شروع به یادگیری نموده اند به مراتب راحت تر خواهد بود و با نظر به اینکه جعبه های جدیدِ سبُک، شامل بندی برای به دوش انداختن هستند این سنتور را به راحتی می توان به دوش انداخت و با وسایل نقلیه ی عمومی ساز را حمل کرد.

از لحاظ صدا:

تجربه نشان داده که معمولاٌ سنتورهای لا کوک و سی کوک در قیاسی عادلانه صدای بهتری از سنتورهای سل کوک دارند. در ضمن سنتورهای سی کوک به علت کوچکتر بودن جعبه ی رِزُنانس ساز، خروجیِ صدای آنها کمی کمتر از سنتورهای سل کوک است و نسبت به اینکه اکثر خانه های امروزی، کوچک و دیوارها نازک و به آسانی ساریِ صدا هستند بنابراین هنرجویان با راحتیِ بیشتری در ساعات مختلف روز قادر به تمرین هستند بدون اینکه مزاحمت زیادی از لحاظ صدا برای خانواده و همسایگان خود ایجاد کنند.

از لحاظ قیمت:

از آنجایی که یکی از اهداف ساخت سازهای مشقی پایین نگه داشتن قیمت است، چون برای ساخت سنتورهای سی کوک و جعبه های آنها مقدار کمتری مواد بکار می رود در نتیجه قیمت تمام شده برای این سنتورها نسبت به سنتورهای سل کوک کمتر خواهد بود و پایینتر آمدن قیمت آن باعث می شود آن دسته از کسانی که بسیار علاقه مند هستند تعلیم این ساز را شروع کنند و از لحاظ مالی در وضعیت مناسبی نیستند هم، بتوانند با پرداخت مبلغ مناسبی دارای یک سنتور مناسب شوند.

آموزش تنبک در آموزشگاه موسیقی فردوس

تقریبا همه ما میدانیم که اکثر دوستداران موسیقی فرقی نمیکند علاقه مند به کدام ساز باشند آن ها ترجیح می دهند در ابتدای کار، با یک ساز مشقی یعنی سازی که از لحاظ کیفیت در حداقل استاندارد قرار دارد کار نوازندگی خود را شروع کنند این کار دو علت دارد ، اول اینکه قیمت ساز مشقی نسبت به سازهای با کیفیت بسیار کمتر است و ریسک هزینه ی آن برای مبتدیان قابل توجه نخواهد بود و دوم اینکه چون قطعا مطمئن به ادامه این کار نیستند عاقلانه نیست که از ابتدا هزینه ی بالایی برای آن پرداخت کنند تا بعد از مدتی بنا به استعداد، تمرین، میزان افزایش علاقه و پشتکار خود از یک سال تا چند سال اقدام به خرید یک ساز بهتر کنند.

آموزش سنتور

آموزش آنلاین سنتور

البته تعداد معدودی از کسانی که تعلیم سازی را شروع می کنند از همان اول ترجیح می دهند که یک ساز خوب تهیه کنند نسبت به اینکه یا به مداومت و پشتکار خود اطمینان کامل دارند و عزم را جزم کرده اند که این راه را تا آخر بپیمایند یا برای آندسته از افرادی که مطمئن به ادامه تعلیم نیستند ولی چون مشکل مالی هم ندارند و قیمت سازهای خوب برای آنها مسئله ای نیست تصمیم به خرید یک ساز درجه ۱ یا درجه ۲ می گیرند، سنتور هم از این قائده مستثنا نیست.

استانداردی که برای ساز سنتور تعریف شده اصطلاحا به نام سنتور سل کوک مشهور است. سنتور سل کوک یعنی سنتوری که خرک سوم آن (که به نام نت سل تعریف شده است) دقیقا صدای آن مطابق با نت سل دیاپازون باشد. به عبارتی سلِ سنتور (خرک سوم) برابر با سل دیاپازون و به همین ترتیب تمامی نتهای یک سنتور سل کوک با دیاپازون یکی خواهند بود (به جز نتهایی که صرفا در موسیقی ایرانی استفاده می شوند). البته در مواردی نیز از سنتورهای لا کوک (سنتوری که خرک سوم آن که نت سل است مطابق با صدای نت لا ی دیاپازون باشد) و سی کوک برای مصارف خاص دیگری استفاده می شود (مانند همراهی با
خواننده ی خانم، اجرا با گروه در کوکی خاص و… ) و طبیعی است سنتورهای مشقی که ساخته می شوند همگی سنتورهای سل کوک باشند.

حال با توجه به مطالب فوق اغلب سازندگان سنتور وقت خود را بیشتر در ساختن ساز مشقی صرف می کنند، که عاقلانه نیز هم همین است چرا که ساخت ساز مشقی، هم مشتری بیشتری دارد و هم زمان کمتری برای ساخته شدن می گیرد و حتماٌ لازم نیست که از مواد درجه یک برای ساخت آن استفاده کنند، این می شود که تولید سنتور های بی کیفیت و البته ارزان (نسبت به سنتور های خوب ) بصورت سری ساخته می شوند و از آنجائیکه هیچ ممیزی و استانداردی برای تعیین حداقل کیفیت این سازها نه از طرف کارشناس یا سازمان رسمی وجود ندارد بنابراین سنتورهای مشقی شامل:

اول :سنتورهایی با بدترین کیفیت هم از لحاظ ساخت و هم از لحاظ صدا که هنر جویانی که ندانسته این سازها را خریداری می کنند در مدت زمان کوتاهی از صدای سنتور خود بیزار می شوند و بعضی نیز فکر می کنند عدم استعداد خودشان باعث ایجاد این صدای ناهنجار می شود و تقریباٌ بیش از نیمی از آنها تعلیم سنتور را رها می کنند و آنهایی که باز هم تمایل به ادامه نشان می دهند مجبور می شوند به فکر خرید یک سنتور بهتر باشند تا از دست ساز قبلی خود خلاص شوند در این صورت نمی دانند تکلیف ساز اول آنها چه خواهد شد چون نه قیمتی می توانند روی آن بگذارند که فروشش معقول باشد نه
دیگر با توجه به خرید ساز بهتر تمایلی دارند که با آن ساز کار کنند. در نتیجه این گونه سازها چه دست آنهایی که تعلیم را رها کرده اند و چه دست سری دوم معمولاٌ به گوشه ای از خانه یا انبار منتقل می شود و به عنوان وسیله جاگیر و اضافه و کمی تا قسمتی سنگین (برای بعضی ها ) در منازل تلقی می شود و بعضی نیز گاهی به فکر بخشش آن به دیگری که او هم تصمیم دارد تعلیم را شروع کند می افتند!

پس تنها چیزی که عاید می شود یک هزینه اضافی بدون بدست آوردن رضایت و لذت کافی است (جدا از مسئله ی اتلاف وقت)

دوم:آن دسته از سازهای مشقی که حداقل می توان نام سنتور به آنها نهاد، درست است که باز هم نه چندان کیفیت ساخت حتی متوسطی دارند و نه صدای جالبی اما بقول معروف کار راه انداز هستند و قابلیت این را دارند که یک مبتدی به فرض ادامه تعلیم تا شش ماه یا یک یا دو سال از آن استفاده کنند و بعدها آن را به عنوان ساز دوم یا سوم خود نگه دارند برای مصارف خاص (مثل تمرین کوک های مختلف، سیم انداختن و تجربه های شخصی دیگر) بدون اینکه بخواهند برای آن دلسوزی کنند و خوب البته با توجه به قیمت این گونه سازها دیگر بیش از این هم نمی توان و نباید از این سازها انتظار داشت.

وسوم : آن دسته از سازهای مشقی که از حد انتظار یک ساز مشقی بالاتر هستند و البته دارای قیمت کمی بالاتر از دو نوع سنتور اول هستند (به شرط منصف بودن فروشنده ) که هنر جویانی که اقدام به خرید اینگونه سازها می کنند چون صدای نسبتاٌ مطلوبی از ساز می شنوند اغلب رغبت بیشتری برای ادامه آموزش نشان می دهند و چه بسا که خود ر اتا مراحل خوبی از سنتور می رسانند (البته بر این فرض که فاکتور علاقه را تقریباٌ یکسان بین مبتدیان فرض کنیم)
حال نکته ای که می خواهم از این بحث نتیجه گیری کنم این است که :” آیا بهتر نیست سازندگان سنتور به جای ساختن سازهای مشقی بی کیفیت «سل کوک » اقدام به ساخت سنتورهای لا کوک یا سی کوکِ مشقی بکنند؟”

هنرجو پس از خرید سنتور معمولا با سه مسئله مواجه است که شامل میز سنتور، پذیرش وزن سنتور (برای جابجایی های داخل خانه یا برای بردن آن به کلاس برای سیم انداختن یا کوک یا بردن سنتور به منزل اقوام و دوستان)، و در نظر گرفتن فضایی از خانه برای گذاشتن تشکیلات سنتور (میز، صندلیِ مناسب با آن، پایه ی نت، جعبه سنتور) است.

اکثر هنرجویان تازه کار نیازمند میزی مناسب برای قرار دادن سنتور روی آن هستند که ابتداشرایط مناسب تمرین برای آنها فراهم شود و دوم امنیت ساز را روی آن میز حفظ کند و احتمالا با ضربه، سنتور از روی میز سقوط نکند. چهار راه برای حل این مسئله وجود دارد:

۱- میزی را از مابین میزهای منزل انتخاب کند که ارتفاع و سطح و مقاومت آن حدوداٌ مناسب باشد و آن میز را بطور کلی از آن به بعد برای سنتور استفاده کند و دیگر جزو میزهای منزل محسوب نشود و انتخاب صندلی با ارتفاعی مناسب با ارتفاع میز.

۲- میزی را که از بین میزهای منزل انتخاب می کند هر بار موقتاٌ مجبور است آن میز را برای مدتی که می خواهد تمرین کند برای گذاشتن سنتور آماده کند و دوباره بعد از تمرین میز را برای استفاده در حالت عادی آن به جای اصلی برگرداند و سنتور را جمع کند، که این فرایند کمی وقت گیر و کمی سخت (برای بیشتر افراد) است و معمولا عاملی باز دارنده برای تمرین.

۳- اینکه قید میزهای خانه را بزند و برای خرید میز مخصوص سنتور متحمل هزینه شوند که تقریباٌ نیمی از هنر جویان به این زودی ها راغب به خرید میز سنتور نمی شوند. (بر اساس تجربه)

۴- برخی نیز ترجیح می دهند که تمرینات خود را روی زمین انجام دهند که معمولاٌ سنتور را روی جعبه قرار می دهند و با حالت دو زانو یا چهار زانو می نشینند و شروع به تمرین می کنند که البته این روش از نظر پزشکی امروز تائید شده نمی باشد.
در مجموع منطقی ترین راه انتخاب حالت سوم است، یعنی خرید میز سنتور.

 

مورد دوم وزن سنتور سل کوک (بی جعبه یا با جعبه) است که همیشه معضلی بوده خاصه برای مبتدیان که تا مدتها مجبورند دو یا سه هفته یا یک ماه یکبار برای کوک به پیش معلم خود ببرند سختی حمل آن اغلب مانع این می شود که هنرجویان مبتدی ساز خود را به موقع برای کوک نزد استاد ببرند که تبعات نا خوشایندی در راه یادگیری آنها ایجاد می کند و نکته ی دیگر اینکه وزن سنتور سل کوک مخصوصا با جعبه ی آن به هیچ عنوان مناسب با قدرت کودکان و نوجوانانی که امروزه تعداد آنها نیز برای یادگیری این ساز زیاد شده نمی باشد و همیشه حتما باید با کمک پدر یا مادر خود و البته با ماشین آن را حمل کنند.

سوم جاگیر بودن تشکیلات سنتور است که تجربه نشان داده غیر از کسانی که همه چیز را برای تمرین خود مهیا کرده اند (تازه به شرط وجود جا در خانه) بقیه زمانی که تصمیم می گیرند شروع به تمرین کنند به این علت که شرایط تمرین را از قبل کاملا آماده نکردند یا به خاطر کمبود جا یا به علت تنبلی برای مهیا کردن کامل شرایط تمرین (هر دفعه) و یا مثلا هنوز نتوانسته اند میزی تهیه کنند در هنگام تمرین معمولا یک یا دو مورد از تجهیزات مورد نیاز را کم دارند مانند پایه ی نت که در این مورد مجبورند نت ها را به شکلی قرار دهند که هم نت ها را خوب ببینند و هم راحت ساز بزنند که این شرایط اکثرا کمتر اتفاق می افتد.بهتر است برای درک بهتر از نت ها به مقاله نت سنتور مراجعه کنید.

حال چیزی که داریم لین است: یک سنتور مشقی با صدای نه چندان مطلوب و میزی که برای تکمیل موقعیت تمرین مهیا کردیم (یا ترجیحا روی زمین می نشینیم!) با توجه به محدوده ای که مخصوص میز و صندلی سنتور تعیین کردیم و به طور قطع اشغال کننده ی گوشه ای از اتاق یا سالن خانه خواهد بود. (بدون در نظر گرفتن محلی برای نگهداری جعبه ی سنتور مخصوصا در خانه های نقلی امروزی)

حال که قرار این بوده است (و هنوز نیز همین است) سنتورهایی با کیفیت پایین هم از لحاظ مواد به کار رفته و هم از لحاظ صدا تولید شوند (تا قیمت تمام شده بالا نباشد) چه اصراری است که سنتورها همگی سل کوک باشند؟ شاید و احتمالاٌ تنها دلیلش استاندارد بودن سنتور سل کوک است که البته نظریه ای درست است، اما !؟ به چند دلیل رعایت ساخت سنتور های استاندارد سل کوک عملاٌ هیچ کاربردی برای مبتدیان نداشته و تنها باعث صرف مواد بیشتری برای ساخت آنها می شود، مضاف بر مشکلاتی که در بالا اشاره شد.

سنتور سل کوکِ مشقی (تازه به شرط کیفیت نسبتا مطلوب) فقط به درد کسانی می خورد که در نواختن سنتور حد اقل شش، هفت یا هشت سال تعلیم دیده باشند تا بخواهند با سازشان در برنامه هایی تک نوازی کنند یا با خواننده ای همراهی کنند یا بخواهند هماهنگ با دیگر سازها در یک گروه کنسرتی بدهند (که البته در موارد یاد شده نیز هم همیشه سنتور سل کوک به کار نمی آید).

سنتور یکی از سازهای موسیقی ایرانی است. فرهنگ دهخدا سنتور را اینگونه تعریف کرده است:

از سازهای ایرانی به شکل ذوزنقه که دارای سیم‌های بسیاری است و به وسیله دو مضراب چوبی نواخته می‌شود

پیشینه سنتور

سنتور بر پایهٔ شواهد و قراین یکی از کهن‌ترین سازهای منطقه به شمار می‌رود. کهن‌ترین اثری که از این ساز بر جا مانده، از سنگ‌تراشی‌های آشور و بابلیان(۵۵۹ قبل از میلاد) است. در این سنگ‌تراشی‌ها، صف تشریفاتی که به افتخار آشور بانیپال بر پا شده مجسم گردیده و سازی که شباهت زیادی به سنتور امروزی دارد، در میان آن صف دیده می‌شود.

ابوالحسن علی بن حسین مسعودی (مرگ به سال ۳۴۶ ه.ق) گذشته نگار نامدار و نویسنده کتاب مروج‌الذهب در شرح اوضاع موسیقی در زمان ساسانیان، هنگام نام بردن از سازهای متداول موسیقی ساسانی، واژه سنتور (سنطور) را ذکر می‌کند. در کتب قدیم و تألیفات ابونصر فارابی و ابن سینا نیز نام سنتور چند بار ذکر شده است.

عبدالقادر مراغه‌ای ساز یاطوفان را معرفی کرد که شبیه سنتور امروزی بود با این تفاوت که برای هر صدا فقط یک تار می‌بستند و با جابجا کردن خرک‌ها، آن را کوک می‌کردند.

نام سنتور در اشعار منوچهری نیز آمده ‌است:

کبک ناقوس‌زن و شارک سنتورزَن است فاخته نای‌زَن و بربط شده تنبور زنان

سنتور، سازی کاملاً ایرانی است که برخی ساخت آن را به ابونصر فارابی نسبت می‌دهند که مانند بربط، ساز دیگر ایرانی بعدها به خارج برده‌شد.

برخی پژوهشگران بر این باورند که سنتور در زمان‌های بسیار دور از ایران به دیگر کشورهای آسیایی رفته است، چنان که امروزه نیز گونه‌های مشابه این ساز در عراق، ترکیه، سوریه، مصر، پاکستان، هند، تاجیکستان، چین، ویتنام، کره، اوکراین و دیگر کشورهای آسیای میانه و نیز در یونان نواخته می‌شود.

بر پایهٔ اسناد و مدارک، نگارگری‌ها و مینیاتورهای سده‌های پیش، آنچه که ما امروزه به عنوان سنتور در اختیار داریم در واقع سنتوری است که از نزدیک به یکصد و پنجاه سال پیش (زمان قاجار) با شکل و شمایل کنونی خود در اختیار هنرمندان این مرز و بوم قرار دارد. چنان که سنتورهای محمدصادق خان (که نخستین نمونه صوتی ساز سنتور به جا مانده از دوران قاجار متعلق به وی می‌باشد)، حبیب سماع حضور و حبیب سماعی، در ابعاد، شمار خرک و چگونگی ساخت، بسیار نزدیک به سنتور امروزی است.

بررسی تاریخ گردش و تحول ساز سنتور نشان می‌دهد که این ساز طیف گسترده‌ای از سبک‌ها و مکاتب گوناگون را در سدهٔ کنونی به خود اختصاص داده، به گونه‌ای که پس از یک بررسی اجمالی، می‌توان اذعان داشت حداقل ۱۵ سبک و مکتب گوناگون و فعال در این عرصه شهره خاص و عام‌اند.

تنوع و جوراجوری چشمگیر مکاتب و سبک نواختن سنتور باعث تنوع در صدادهی ساز، تکنیک نوازندگی و چگونگی آهنگ‌سازی و نغمه‌پردازی در سطوح گوناگون بوده‌است

سنتور، یا آنچنان که استاد ابوالحسن خان صبا گاه مى‌نوشت: سنطور، در سال‌هاى پایانی عصر قاجار، سازى تقریباً فراموش شده و رو به نابودى بود. سازهاى اصلى، تار، تنبک و کمانچه بودند و دوره قاجار، در واقع «عصر تار» بود. تعداد کمى سنتور مى‌نواختند و تعداد کمترى نیز سنتور مى‌ساختند و مى‌آموختند

گسترش سنتور در جهان

با اتکا به قدمت آثار کشف شده گمان این است که این ساز از قلمرو ایران به کشورهای دیگر راه یافته و نام‌های مختلفی پیدا کرده است. سنتور با اندک تفاوتی در شکل ظاهر و با نام‌های مختلف در شرق و غرب عالم وجود دارد. این ساز را در کشور چین یان کین، در اروپای شرقی دالسی مر، در انگلستان باتر فلای ها، در آلمان و اتریش مک پر،در هندوستان سنتور، در کامبوج فی و در امریکا زیتر می نامند که هر کدام دارای وجه تشابهاتی هستند. ساز سنتور در تعدادی از کشورها مانند ارمنستان و گرجستان نیز رایج هست. همچنین سنتورهای عراقی –هندی- مصری و ترکی که بعضی از آنها حدود 360 سیم دارند

ساختار ساز سنتور

این ساز از جعبه‌ای ذوزنقه‌ای شکل تشکیل شده که اضلاع آن عبارت‌اند از: بلندترین ضلع، نزدیک به نوازنده و کوتاهترین ضلع و موازی با ضلع قبلی و دور از نوازنده و دو ضلع جانبی با طول برابر که دو ضلع قبلی را به طور مورب قطع می‌کند. ارتفاع سطوح جانبی ۸ تا ۱۰ سانتیمتر است.

جعبه سنتور مجوف است و تمام سطوح جعبه چوبی است. بر روی سطوح فوقانی دو ردیف (معمولاً 9تایی)خرک چوبی قرار دارد؛ ردیف راست نزدیک‌تر به کناره راست ساز است و ردیف چپ کمی بیشتر با کناره چپ فاصله دارد (فاصله بین هر خرک ردیف چپ تا کناره چپ را «پشت خرک» می‌‌نامند). از روی هر خرک چهار رشته سیم هم‌کوک عبور می‌کند ولی هر سیم به گوشی معینی پیچیده می‌شود. گوشی‌ها در سطح جانبی راست کنار گذاشته شده‌اند.

سیم‌های سنتور به دو دسته «سفید» (زیر) و «زرد» (بم) تقسیم می‌شوند. دسته سیم‌های سفید بر روی خرک‌های ردیف چپ و سیم‌های زرد بر روی خرک‌های ردیف راست به تناوب قرار گرفته‌اند. طول قسمت جلوی خرک در سیم‌های سفید دو برابر طول آن در قسمت پشت خرک است و می‌توان در پشت خرک نیز از سیم‌های سفید استفاده کرد (صدای آن به نسبت عکس طول، یک اکتاو نسبت به صدای قسمت جلوی خرک بالاتر است). همچنین هر سیم زرد، یک اکتاو بم‌تر از سیم سفید بلافاصله بعد از آن صدا می‌‌دهد.

گذشته و امروز

ساز سنتور پیشتر با ۱۲ وتر سیم بم و ۱۲ وتر سیم زیر ساخته می‌شد و سنتور ۱۲ خرکی نامیده می‌شد. امروزه سنتور ۱۰ خرک و سنتور ۱۱ خرک و سنتور «لا کوک» نیز ساخته می‌شود. سنتور ۱۱ خرک، سنتور چپ کوک نامیده می‌شود. در واقع هر خرکی که به سنتور اضافه می‌شود صدای ساز یک پرده بم‌تر می‌گردد. سنتور ۹ خرک رایج‌ترین نوع سنتور است که سنتور «سُل کوک» نامیده می‌شود و نت‌های ردیف بر اساس آن نوشته شده‌اند. در سنتور ۹ خرک، چنانچه بر اساس راست کوک تنظیم شود، به ترتیب سیم‌ها از پایین بر مبنای می-فا-سل کوک می‌شوند و برای اجرای گروهی و ارکستر مناسب است

ساز سنتور برای استفاده در ارکستر دارای نقایصی است که برای رفع آنها چندی است دو نوع سنتور یکی کروماتیک با افزایش ۷ خرک به خرک‌های معمولی و دیگری سنتور باس با صدای بم ساخته شده‌اند

سنتور کروماتیک و سنتور کروماتیک بم

به منظور تکمیل فواصل کروماتیک بین اصوات و نیز به قصد تأمین اصوات بم، در حدود بیست سال اخیر دو نوع سنتور با تعداد زیادتر خرک ساخته شده‌اند. سنتور کروماتیک با همان میدان صدای سنتور معمولی ولی دارای خرک‌ها و اصوات کروماتیک بیشتر است. میدان صدای سنتور کروماتیک بم یک فاصله پنجم بم‌تر از سنتور کروماتیک است و وسعت آن سه اکتاو و نیم است. در دو نوع سنتور کروماتیک، هر صوت توسط سه رشته سیم هم‌کوک حاصل می‌شود. به عبارت دیگر روی هر خرک سه سیم تکیه کرده است. از هر دو سنتور کروماتیک و کروماتیک بم در حال حاضر تنها استفاده‌های هم‌نوازی می‌شود.

نوازندگی سنتور

نوازندگی سنتور بوسیله دو چوب نازک که به آنها «مضراب» گفته می‌شود، انجام می‌شود. مضراب‌ها در گذشته بدون نمد بودند ولی اکنون بیش‌تر به مضراب‌ها نمد می‌چسبانند که خود باعث لطیف‌تر شدن صدای سنتور می‌شود در اکثر اوقات، نوازنده باید با هر یک از مضراب‌ها، نت متفاوتی را اجرا کند (به ویژه در برخی از چهارمضراب‌ها که بیش‌تر پایه قطعه با دست چپ و ملودی با دست راست اجرا می شود). به همین دلیل نوازندگی این ساز علاوه بر چابکی دست‌ها، به تمرکز ذهن نیز نیاز دارد که تنها با تمرین فراوان بدست می‌آید.

سنتور سازی است که اگر نوازنده بر آن چیره شود، می‌تواند بوسیله آن کارهای زیبا و ماندگاری بیافریند. این ساز به خوبی توانایی تکنوازی و همنوازی را دارا می باشد. برابر نیمهٔ عمر تمرین سنتورنوازان، به کوک کردن آن می گذرد. چون ضربه‌های مداوم مضراب سنتور روی سیم‌ها و تاثیر گذاری رطوبت و حرارت روی چوب و سیم‌ها کوک را به هم می‌زند و 72 سیم باید مرتب کوک یا هم خوان شود، از این رو سنتور، سازی شناخته می‌شود که همراه با زیبایی، بسیاری از عوارض طبیعی می‌تواند روی صدا و کوک آن تاثیر بگذارد و حتی نوازنده‌های کارپشته را برای یک کوک دلخواه ناکام می‌گذارد.