وقتی بحث نوازندگی حرفه ای به میان می آید، دیگر فقط نواختن درست و بدون اشتباه کافی نیست. یک عنصر کلیدی در این ماجرا وجود دارد که نوازنده های خوب را از نوازنده های خارق العاده جدا می کند: سونوریته. شاید برایتان سوال باشد که سونوریته چیست؟ در این مقاله قصد داریم به تعریف و مزایای سونوریته بپردازیم.
سونوریته یک واژه مهم در موسیقی است که به کیفیت و رنگ صدای ساز اشاره دارد. حتما تجربه داشتید که اگر دو نوازنده ی پیانو، نت یکسانی هم بزنند، اما در نهایت اجرای متفاوتی خواهند داشت. این سونوریته است که تعیین می کند، صدای یک ساز چطور شنیده شود و چه احساسی به مخاطب منتقل گردد.
کلمه سونوریته از ریشه ی لاتین سونو به معنای صدا گرفته شده است. این واژه نشان دهنده ی اهمیت صدا در موسیقی است. سونوریته برای نوازندگان اهمیت زیادی دارد. هر نوازنده باید توانایی تولید صدای زیبا و با کیفیت را داشته باشد. یعنی نوازنده فقط نباید نت ها را بزند، بلکه باید آن ها را با احساس، دینامیک و تکنیک درست اجرا کند که از طریق یادگیری سونوریته امکان پذیر است. مزایای سونوریته چیست؟
- کیفیت نواختن را افزایش می دهد
- صدای ساز را واضح تر و دلنشین تر می‌کند.
- سونوریته باعث می شود صدای نوازنده از بقیه متمایز شود
- نوازنده می تواند احساسات را بهتر به شنونده منتقل کند
تفاوت سونوریته و موزیکالیته چیست؟
تا به حال به یک آهنگ گوش داده اید و گفته اید: واقعاً این صدا چقدر خاص است! یا شاید گفته اید: این قطعه را بسیار زیبا اجرا کرده، حس داشت! این عبارات دقیقاً به مفاهیم سونوریته و موزیکالیته اشاره دارند. اجازه بدهید در ابتدا با تعاریف این دو واژه آشنا شویم.
سونوریته چیست؟
به نظرتان چرا دو تا نوازنده که یک ساز مشابه می زنند، اما صدایشان یکی نیست؟ پاسخ به کیفیت صدا یا رنگ صدا برمیگردد که به آن سونوریته می گوییم. سونوریته بیشتر به جنبه های فیزیکی و تکنیکی صدا مربوط می شود. مثل گرم، زنگ دار، نرم یا خشن کردن صداست. هر ساز ویژگی‌های خاص خود را دارد و نوازنده با استفاده از تکنیک های مختلف می‌تواند سونوریته خاصی را به وجود آورد.
موزیکالیته چیست؟
موزیکالیته همان چیزی است که باعث می شود از یک اجرا لذت ببرید، دلتان بلرزد، بغضتان بترکد یا لبخند بر لبانتان بنشیند. در واقع موزیکالیته شامل احساسی است که نوازنده در زمان اجرا به موسیقی منتقل می کند.
اگر بخواهیم به تفاوت های این دو مفهوم بپردازیم، می توانیم بگوییم موزیکالیته به چگونگی احساس دادن آن صدا مرتبط است. اما سونوریته چیست؟ به چگونگی تولید صدا مربوط می شود.
چرا سونوریته برای نوازندگان حرفه‌ای مهم است؟
- اجرای حرفه ای و باکیفیت
سونوریته چیست؟ سونوریته مثل یک زبان ویژه برای انتقال حس و حال عمل می کند. نوازنده هایی که روی این موضوع کار کرده اند، می توانند با یک نوت ساده، دل آدم را بلرزاند. فرض کنید یک ویولنیست وقتی سونوریته را خوب می داند، می تواند غم یا شادی را با کشیدن آرشه روی سیم ها منتقل کند. این یعنی صدا فقط یک نت خشک نیست؛ این یک نوع صحبت کردن است، بدون نیاز به کلمه.
- ارتباط عمیق تر با مخاطب
شنونده ها معمولاً دنبال تکنیک های عجیب و غریب نیستند. چیزی که واقعاً تو دلشان می نشیند، صدای گیرا و زنده است. وقتی سونوریته قوی باشد، مخاطب احساس می کند نوازنده دارد برایش یک قصه می گوید. قصه ای که خودش هم حضور دارد. اینجوری ارتباط عمیق بین اجراکننده و شنونده شکل می گیرد.
- امضای شخصی هر نوازنده
همه ما یک لحن خاص برای حرف زدن داریم. نوازنده ها باید همینطور باشند. سونوریته چیست؟ به نوازنده این امکان را می دهد که صدای خاص خودش را پیدا کند؛ یک امضای صوتی و شخصیت منحصربه فرد. وقتی به یک قطعه گوش می دهید و بدون اینکه بدانید نوازنده کیست، می توانید حدس بزنید که چه کسی نواخته، این یعنی نوازنده سونوریته اش را پیدا کرده است.
سونوریته در سازهای مختلف چگونه شکل می‌گیرد؟
هر ساز ویژگی های صوتی خاصی دارد. برای مثال، صدای ویولن با صدای گیتار متفاوت است، چون ساختار بدنه، نوع سیم ها و جنس مواد به کار رفته در آن ها متفاوت است. جالب اینجاست که حتی دو نوازنده که یک ساز مشابه دارند، می توانند صدای کاملاً متفاوتی از آن تولید کنند. این تفاوت به نحوه نواختن وابسته است. اما چه عواملی روی ایجاد سونوریته تأثیر دارند؟ سونوریته چیست؟
- قرارگیری دست‌ها و انگشتان
به عنوان مثال، اگر هنرجو کلاس گیتار هستید خوب است بدانید، زاویه انگشتان، طول ناخن ها و نحوه تماس با سیم ها می تواند صدای تولید شده را گرم یا تیز کند. نوازنده باید دقت کند که دست ها به درستی روی ساز قرار گیرند تا صدایی دلنشین ایجاد شود.
- تکنیک های نوازندگی
استفاده درست از تکنیک هایی مثل ویبراتو یا لگاتو می تواند به صدا عمق و احساس بیشتری ببخشد. در سازهای بادی، کنترل جریان هوا و نحوه تنفس نوازنده نقش کلیدی در تولید صدا ایفا می کند. اگر نوازنده نتواند هوا را به درستی هدایت کند، ممکن است صدا کیفیت لازم را نداشته باشد.
- تأثیر مواد ساز
جنس مواد به کار رفته در ساخت ساز نیز تأثیرگذار است. مثلاً یک ویولن ساخته شده از چوب مرغوب معمولاً صدای گرم تری تولید می کند. یا انتخاب مناسب ابزارهای جانبی مثل پیک یا صمغ آرشه می تواند به بهبود سونوریته کمک کند.
- تمرین و تجربه
در نهایت، هیچ چیزی جای تمرین را نمی گیرد. هر چه نوازنده بیشتر با سازش آشنا شود و تمرین کند، بهتر می تواند سونوریته خاص خود را شکل دهد. این سونوریته در واقع امضای صوتی هر نوازنده است.
چطور سونوریته خود را تقویت کنیم؟ (تمرینات کاربردی)
- اختصاص زمان مشخص برای تمرین
فرض کنید می خواهید دوچرخه سواری یاد بگیرید. اگر روزی فقط چند دقیقه تمرین کنید، به مرور زمان مهارت پیدا می کنید. در موسیقی هم همین طور است. با تمرین منظم، سونوریته تان بهبود می یابد.
- تنوع در تمرین ها
تمرین های سونوریته چیست؟ بایستی شامل تمرین های تکنیکی، ریتمیک و شنیداری باشد. تمرین های تکنیکی یه نوع ورزش برای انگشتان تان است، تمرین های ریتمیک حس زمان را به شما یاد می دهند و تمرین های شنیداری گوش تان را تیز می کند. این تنوع به شما کمک می کند تا در همه جوانب موسیقی پیشرفت کنید.
- تمرین آرام و دقیق
وقتی یک قطعه جدید را یاد می گیرید، آرام و با دقت آن را تمرین کنید تا تکنیک ها درست جا بیفتند. این کار باعث می شود در اجراهای بعدی با اعتماد به نفس بیشتری عمل کنید.
جمع بندی
سونوریته چیست؟ روح صداست و به آن زند‌گی می بخشد. برای نوازنده، تنها نواختن نت ها کافی نیست؛ باید بتواند با صدایش ارتباط برقرار کند و احساسات را منتقل کند. سونوریته ابزاری است که این امکان را فراهم می آورد و به نوازنده کمک می کند تا صدای خاص خودش را شکل دهد.