بيوگرافي جلال ذوالفنون

تولد تا سروع موسیقی

جلال ذوالفنون در سال 1316 در آباده متولد شد. در کودکي به همراه خانواده‌اش به تهران آمد و فراگيري موسيقي را در ده سالگي در خانوادهاي اهل موسيقي شروع کرد. براي ادامه تحصيل به هنرستان موسيقي ملي رفت و در آنجا با سازهاي ديگر چون تار و ويلن آشنا شد. ويلن را نزد برادرش محمود ذوالفنون آموخت.

“استاد جلال ذوالفنون”، تنها یک استاد موسیقى نبود. مجموعه اى بود از دانش، تسلط به فن اجرا و جهان بینى خاص که تنها هنرمندانى چون او دارند. واقع بینى آمیخته به تخیلى کنترل شده، خیالى آزاد و درعین حال مقید به انگاره هاى فرهنگ اصیلى که در آن رشد کرده، قلندرى و شوریدگى وسلوکى که انگار پایانى ندارد. صداى سه تار او، هنگامى هم که دیگر سه تار نمى نوازد، در گوش و هوش مخاطب هایش طنین انداز است.

طرفداران پرشور ساز او، معتقدند که ذوالفنون در ساحت ناخودآگاه آنها موسیقى مى نواخت. واقعیت این است که به تعبیر استاد زنده یاد امیرحسن یزد گردى: ” ساز عرفانى ذوالفنون” ، براى آنها که دوستدار این نوع برخورد با سه تار و با موسیقى ایرانى هستند، جذبه اى هوش ربا داشت.

تمام اینها، در هاله اى ظریف از طنز و ایهام و بداهه گویى هاى آنى که مشخصه هنرمندان خلاق و رندان خلوت نشینى چون اوست،دیده مى شد.

ذوالفنون در دوره هنرستان از راهنمایى هاى استاد موسوى معروفى در نوازندگى سه تار استفاده مى کرد.استاد معروفى در آن زمان به تدریس قرآن و شرعیات در هنرستان مشغول بود و دیگر با موسیقى سروکار آشکار نداشت. درآن سالها، بعد از مدتى کوتاه که استاد ابوالحسن صبا با هنر درخشان سه تار نوازى خود در رادیو تهران جلوه اى تازه کرده و علاقه مندان را به صداى این ساز مشتاق ساخته بود، به خواهش فرزند استادش، احمدعبادى پسر میرزا عبدالله، از سه تار زدن در رادیو کناره گرفته بود و عبادى، سلطان بلامنازع سه تار نوازى در موسیقى ایران شناخته مى شد.

رواج مجدد سازهاى مهجور ایرانى از قبیل سه تار و کمانچه، از اواسط دهه ۱۳۰۴ بود که مقارن شد با تأسیس اولین دپارتمان موسیقى در دانشکده هنرهاى زیبا دانشگاه تهران (۱۳۴۴) و مرکز حفظ واشاعه موسیقى (۱۳۳۷) . جلال ذوالفنون جوان جزو اولین گروه دانشجویانى بود که به این دپارتمان وارد شد. در حالى که پیش از آن نیز به عنوان یک موسیقیدان معتبر شناخته شده بود ودر برنامه هاى متعددى در ارکسترهاى رسمى حضور داشت. جلال ذوالفنون در این مراکز با استادان بزرگى چون نورعلى برومند، یوسف فروتن و سعید هرمزى آشنا شد و از آنها درس گرفت.

او با این که در همان زمان تحصیلات هنرستانى کاملى داشت و از مهارت عمل خوبى برخوردار بود، و با این که بین محققان موسیقى نیز به عنوان موسیقیدانى اهل تحقیق شناخته شده بود( هرمز فرهت در سال ۱۳۳۶ به راهنمایى او با استاد صبا آشنا شد و رساله دانشگاهى خود را نوشت)، با وجود این، در ارتباط با استادان سالخورده اى که آخرین نسل شاگردان درویش خان درآن سال ها بودند، دنیاى تازه اى به رویش باز شد که تا پیش از آن قابل تصور نبود. آشنایى با مطالب وتکنیک ها و شگردهاى قدیمى و معاشرت با موسیقیدانانى که حال و هوایى بسیار متفاوت با موسیقى هنرستان و موسیقى رادیو داشتند، سیر و سلوک او را در جهان اصوات، کامل کرد.

با نوازندگى او بود که سه تار به عنوان سازى مستقل، از بین جمع نخبگان موسیقى به میان توده مردم راه یافت و ؟ سه تار او در نوارهاى گل صد برگ و آتش در نیستان و شیدایى و…در ذهن و زبان مردم علاقه مند به موسیقى، زمزمه گر شد و همراه با ترانه های سیاسی در آمیخته شد. به قول یکى از موسیقیدانان، عصر سه تار در زمانه ما را بیش از همه با صداى سه تار ذوالفنون مى شناسند چرا که هیچ کس بیش از او بر نواختن این ساز پافشارى نکرده است.

آموزش سه تار به صورت حضوری و آنلاین در آموزشگاه فردوس

مراحل فراگيري موسيقي

1-آشنايي با نغمات موسيقي از سنين كودكي تحت تاثير فضاي هنري پدر و برادر بزرگ محمود.
2- تحصيل موسيقي با روش اكادميك از نه تا هجده ساگلي در هنرستان موسيقي ملي
3- آشنايي با تكنيك تار و سه تار- ويلون از 1951 تا 1958
4- تحصيل موسيقي به مدت 4 سال و آشنايي بيشتر با موسيقي كلاسيك در ايران در دانشگاه تهران از 1967 تا 1971
5- دوره آموزش هنر در وزارت فرهنگ و هنر به مدت 40 ساعت به منظور آشنايي با روش هاي جديد آموزش تحصيل موسيقي و تحقيق در مقطع فوق ليسانس به مدت 4 سال در مركز حفظ و اشاعه موسيقي وابسته به سازمان راديو و تلويزيون.

شاگرد های که اساتید موسیقی شدند

پدرم حبيب ذالفنون- روح اله خالقي-موسي معروفي- جواد معروفي- حسن صبا-نورعلي برومند- دكتر مسعوديه- دكتر داريوش صفوت- يوسف فروتن- سعيد هرمزي- ابولحسن صبا-ارسلان در گاهي و عليرضا مشايخي

فعاليت هاي هنري

1- كنسرت موسيقي در انجمن فرهنگي ايران و شوروي تكنوازي تار 1958
2- فعاليت در سازمان راديو و تلويزيون از 1958 تا 1967
3- تدريس موسيقي دركانونهاي هنري و آموزشي از مقطع كودكستان تا دانشگاه از 1958 تا امروز
4- كنسرت هاي متعدد در ايران- ژاپن- كشورهاي اروپايي- امريكا-كانادا- استراليا از 1958 تا امروز
5- همكاري با موريس بژاز در زمينه تلفيق موسيقي ايراني با باله هاي اروپايي
6- تحقيق روي موسيقي فولكور ايران در مركز حفظ و اشاعه موسيقي ايراني
7- همكاري با ژان دورينگ در زمينه آشنا كردن ايشان با موسيقي ايراني در سالهاي 1975 تا 1980
8- شركت در سمينار موسيقي در ژاپن بنا به دعوت سازمان هنري (A.T.P.A) به منظور معرفي موسيقي ايران به كشورهاي خاور دور در 1976
9- همكاري با موسسه DELA MUNOT (دولامونته) بروكسل به منظور معرفي موسيقي ايران به كشورهاي اروپاي غربي
10- همكاري با موسسه WORD MUSIC INISTTUTE به منظور اجراي كنسرت در نيويورك و معرفي موسيقي ايران به ملل دنيا 1994
11- اجراي كنسرت در محل سازمان ملل متحد در نيويورك به منظور معرفي موسيقي ايران به ساير ملل در سال 1994

تاليف و توليد

1- تهيه نوارهايي كه سه تار در آنها نقش اصلي دارند مانند: گل صد برگ
آتش در نيستان- شيدايي و دهها نوار كه قسمتي از آنها به عهده اينجانب بوده است
2 – تهيه نوارهايي در زمينه آموزش سه تار
3 – تديون تجربيات 35 ساله در زمينه آموزش موسيقي بصورت كتاب در چهار جلد
4 – كتابي در زمينه آناليز آثار درويش خان
5 – تهيه مقالات گوناگون در زمينه موسيقي ايراني در نشريات ايراني و خارجي
6 – تهيه نوارهايي در زمينه تكنوازي سه تار با عناوين: پرواز-پرند-پيوند – دل آوا – هجده تصنيف – رديف شور و ..
7- تهيه آثاري از موسيقي عرفاني ايران با همكاري سهيل ذوالفنون در امريكا با عناوين كرد بيات و سفر روحاني 1370
8 – كتابي فني در زمينه روش نوازندگي ذوالفنون در شرف انتشار با عنوان مكتب موسيقي ذوالفنون
9 – كتاب تحقيقي در زمينه روان شناسي جامعه شناسي فلسفه هنر و ارائه راهكارهايي در زمينه حركت صحيح موسيقي ايراني تحت عنوان “گل صد برگ” و يا ” موسيقي ايران از ديدگاهي ديگر”

استاد ذوالفنون عصر امروز بر اثر عارضه قلبی در سن 74 سالگی دیده از جهان فروبست.

آموزش سنتور در آموزشگاه موسیقی فردوس