ساز تار از جمله ساز هایی است که مورد پسند و علاقه طرفداران موسیقی سنتی قرار گرفته است و از این افراد بسیاری تمایل به آموزش تار دارند. همانطور که می دانید تار یک ساز ایرانی است و در دستگاه ها و گوشه های (قطعات) بسیاری از این ساز استفاده می شود. این ساز در سایر مناطق خاورمیانه مانند تاجیکستان، گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و… رواج دارد و آموزش تار در آن انجام می شود. در این مقاله قصد داریم به طور مختصر این ساز را معرفی کنیم و به آموزش تار بپردازیم.
تاریخچه ساز تار
پیش از آموزش تار مانند هر ساز دیگری هنرجو نیاز دارد تا اجزای ساز و تاریخچه آن را بشناسد. واژه تار در زبان فارسی به معنی رشته می باشد. در گذشته این ساز دارای پنج سیم یا تار بوده است؛ که بعد ها توسط غلامحسین درویش یا همان درویش خان یک تار دیگر به آن اضافه گشته و این شکل امروز درآمده است. از آنجا که این ساز از دسته ساز های زهی می باشد مانند دیگر ساز های این دسته، بیشتر به وسیله مضراب نواخته می شود. شکل ظاهری این ساز کاملا ایرانی است؛ منحنی و قوس های بکار رفته در این ساز، در خوشنویسی، معماری، مینیاتور سازی و نقاشی ایرانی نیز بکار رفته است.
جنس ساز تار
برای ساخت بدنه این ساز از کنده چوب های کهنه درخت توت استفاده می کنند؛ هرچه این چوب کهنه تر باشد، ساز تار صدای زیبا تر و دلنشین تری خواهد داد. پرده های این ساز را نیز از روده گوسفند، و دسته پنجه این ساز را نیز از چوب گردو می سازند. البته نوع های دیگری تار نیز وجود دارد که با ویژگی های گفته شده کمی متفاوت است، مانند تار قفقازی که در این مقاله به توضیح آن نپرداخته ایم.
آشنایی با ساختار تار
قبل از آنکه هنرجو وارد مرحله نت خوانی و تئوری آموزش تار شود باید ساختار و اجزای این ساز را بشناسد. در ساده ترین حالت ممکن می توانیم ساز تار را به سه قسمت کاسه و نقاره، دسته و پنجه تقسیم کرد. در قسمت کاسه خرک و سیم گیر قرار دارد که وظیفه آن نگه داشتن سیم ها در قسمت پایینی ساز است. برای نواختن تار از این قسمت یعنی کاسه و نقاره به وسیله مضراب به سیم ها ضربه می زنیم. قسمت دوم دسته است که خود به سه قسمت بالا دسته، وسط دسته و پایین دسته تقسیم می شود. برای نواختن گوشه های مختلف و زدن نت های گوناگون به وسیله دست چپ (برای نوازندگان راست دست) از این قسمت استفاده می شود. قسمت انتهایی ساز نیز پنجه نام دارد، که از گوشی (کلید های کوک) و شیطانک تشکیل شده است.
کوک ساز تار
علاوه بر آموزش سه تار و نوازندگی، هنرجو باید بتواند ساز خود را کوک کند. معمولا برای گوشه ها و دستگاه های مختلف موسیقی سنتی کوک های متفاوتی انجام می شود و نوع کوک کردن را استاد تار مورد نظر به شما خواهد آموخت. اما می توان به صورت کلی گفت که کوک تار به صورت زیر است.
فاصله نت های سیم هم صوت سفید با سیم های زرد معمولا “چهارم” است و برای سیم های بم نیز یک اکتاو یا هشتم استفاده می شود. برای مثال اگر سیم ها هم صوت سفید را بر نت “دو” کوک کنیم، سیم های زرد بر نت “سل” کوک می شود و سیم های بم مجددا بر روی نت “دو” یا “ر” کوک می شوند.
آموزش آنلاین موسیقی در آموزشگاه فردوس
