یکی از ساز های باستانی با قدمتی بیش از ۴۰۰۰ سال به گیتار اختصاص دارد که با عنوان های رباب یا کیتارای یونانی نیز از آن یاد می شود. این نوع ساز، از زمان باستان و با شکلی مبتدی از چوب خمیده برای گردنی و یک یا چند رشته رود یا ابریشم تشکیل می شد که به شکل چنگ های کاسه ای در می آمد. امروزه انبوهی از این نوع ساز در بسیاری از موزه های جهان با شکل و شمایل مشابه وجود دارد که به دوره تمدن سومری، بابل و مصری باز می گردد. اما ساز گیتار به شکل پیشرفته طی سال های ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ میلادی با تزیینات طلا پا به عرصه موسیقی جهان گذاشت. این که خاستگاه اصلی گیتار کجاست و تاریخچه ظهور این ساز پر طرفدار در دنیای مدرن امروز به کدام کشور باز می گردد، موضوع بحث ما در این مقاله خواهد بود. ما در این مقاله قصد داریم به این موضوع پرداخته و در حد توان مطالب مفید و جامعی در این خصوص ارائه نماییم و امیدواریم که مفید فایده باشد.
گیتار چیست؟
قبل از هرگونه توضیحی در خصوص این ساز و تاریخچه گیتار باید تعریفی جامع از این ابزار موسیقی پر طرفدار و دارای قدمت ارائه نماییم. گیتار سازی است که به دو صورت پیک و با انگشتان می توان اقدام به نواختن آن نمود. از آن جایی که با حرکت انگشتان بر روی سیم ها و ارتعاشات ناشی از آن صدا تولید می شود، این ابزار موسیقی به گروه کوردوفون یا زهی زخمه ای تعلق می گیرد. کوردفون یکی از ابزار موسیقی است که با استفاده از یک سیم و اتصال آن به دو سر کمان شکل گرفته و با کشیدن و رها کردن سیم تولید صدا می نماید. لازم به ذکر است که یک سیم به تنهایی فقط قادر به تولید یک صدا است، از این رو برای ایجاد صدا های بیش تر، چند سیم دیگر به کمان اضافه می شود تا بتوان به وسیله آن صدا های بیش تری ایجاد نمود. همه این اجزا به اضافه جعبه تشدید صوت منجر به تولید چنگ کمانی که شکل ساده گیتار است، شد که با گذشت زمان و تنظیم و اضافه کردن برخی از اجزا باعث ظهور انواع مختلفی از این ساز در دنیا شد. گیتار در ابتدا با نام لیر مشهور بود که خود به دو دسته لیرا و کیتارا تقسیم می شد. با گذشت زمان و تغییر شکل کیتارا به نام امروزی گیتار تغییر نام یافت.
تاریخچه گیتار کلاسیک
همان طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، سال ساخت گیتار به چهار هزار سال پیش بر می گردد. هر چند که در آن دوره گیتار شکلی به مراتب متفاوت تر از گیتار های امروز داشته و حتی با نام های دیگر در دنیا معروف بود، اما با گذشت زمان و تغییرات در اجزا و شکل به مرور اسم آن هم به گیتار تغییر نام یافت. جالب است بدانید که خاستگاه گیتار در بین انبوه ساز های دنیا از خاورمیانه و ایران پا به عرصه ظهور در دنیا گذاشته و به سرعت به یک ابزار موسیقی پرطرفدار در جهان تبدیل شد. به طوری که امروزه گیتار در اشکال مختلف و کارایی های متنوع در عرصه موسیقی دنیا ایفای نقش می نماید؛ البته باید این نکته را اضافه نماییم که در خصوص خاستگاه اصلی گیتار نظرات متفاوتی وجود دارد. به این صورت که برخی بر این اعتقادند که گیتار از ایران پا به عرصه نهاده است و عده ای نیز معتقدند گیتار از سیتارای یونانی-آشوری و توسط رومی ها به اسپانیا وارد شده و تاریخچه این ساز متعلق به این کشور است. هر چند که وجود پسوند تار در اسم های مختلف این ساز در با گذشت زمان همچون کیتارا یا قیتارا نشان از اصالت این ساز به ایران و ایرانی دارد. در طی تاریخ و در زمان رنسانس و برقراری ارتباط و تعامل اروپا با آسیا و آفریقا ساز ویولن به گونه ای محبوبیت خود را در دنیا از دست داد و به رده های پایین تنزل نموده و جای خود را به گیتار آکوستیک مدرن امروز داد. این شکل از گیتار توسط لوتیر و آنتونیو تورس ژورادو و طی سال های ۱۸۱۷ تا ۱۸۹۲ میلادی به دنیا معرفی شد.
تاریخچه گیتار و اشکال مختلف آن در طول تاریخ
همان طور که در طول مقاله اشاره شد، قدمت گیتار به سال های دور بر می گردد. به طوری که اشکال و نام های مختلفی از این ساز در جای دنیا وجود دارد که در ادامه به برخی از آن اشاره خواهیم کرد:
-
لوت
این نمونه از گیتار که توسط مصری ها به یونانی ها و بعد از آن به رومی ها رسید و توسط آن ها در اروپا رواج پیدا کرد و به مردم معرفی شد، با ظاهری شبیه به گیتار های امروزی دارای پشتی خمیده بود.
-
عود یا بربط
این شکل از گیتار که به ساز قدیمی ایرانی بر می گردد، با نام بربط در دنیا شناخته شده که دارای شکلی کاسه ای است. عود توسط اعراب که در قرن ۱۱ اسپانیا را به تصرف خود درآورده بودند، وارد این کشور شد و نواختن این ساز به یک موسیقی رایج در بین مردم اسپانیا تبدیل شد. به طوری که بعد از ترک اعراب از خاک اسپانیا مردم آن کشور این ساز را جزو ساز های محلی خود قلمداد نموده اند. به همین دلیل عده ای خاستگاه اصلی گیتار را این کشور می دانند.
-
تنبور
این شکل از گیتار که بیش تر در کشور های عربی مورد توجه قرار گرفت و مسیر متفاوتی را در توسعه این نوع ساز پیمود، با نام تنبور معروف شد. این ساز که به ساز گردنی کوتاه با تار های بسیار، بدنی گلابی شکل با پشتی طاق دار به همراه یک چوب سراسری که دارای ظرافت و زاویه دار است، در این کشور شناخته شد. از آن جایی که قدمت و تاریخچه گیتار به قرن ها پیش بر می گردد، از این رو با گذشت زمان اشکال مختلفی به خود گرفت و با جنگ های مختلفی که در دنیا وجود داشت، باعث شد که این ساز به همه جای دنیا انتقال و استفاده از آن رواج پیدا کرده و به تبع آن، دچار تغییرات بسیاری شود. به طوری که امروزه انواع مختلفی از این ساز را در موزه های مختلف در سراسر دنیا می توانید مشاهده نمایید. تغییرات مختلف این ساز در سال ۱۷۹۰ با شکل استاندارد که دارای شش رشته سیم بود و شباهت بسیاری به گیتار مدرن داشت به گیتار اسپانیایی شهرت یافت و از آن زمان به بعد این ساز روند پیشرفته ای به خود گرفت. به طوری که از آن تاریخ نوآوری در ساخت این ساز با سرعت بیش تری انجام شد که منجر به خلق ساز های پیشرفته و مدرن امروزی شد.
گیتار و مدل های رشته ای و استیل
همان گونه که اشاره کردیم تغییرات در گیتار توسط تورس در اسپانیا شروع شد. در همان زمان مهاجران آلمانی نیز شروع به ساخت گیتار با شکلی جدید با رشته های فولادی نمودند که سردمدار آن ها کریستین فردریک مارتین بود. این رشته سیم های فولادی در ساخت گیتار برای اولین بار در سال ۱۹۰۰ به طور گسترده انجام شد. هرچند که با استفاده از این رشته سیم ها امکان استفاده از گیتار های بلند تر میسر شد، اما تنش افزایش یافته برای صفحه گیتار نیز بسیار زیاد شد. این تغییر و تحولات در ساخت و تاریخچه گیتار به جایی رسید که در پایان قرن نوزدهم اوریل گیبسون با ساخت گیتار های قوسی شکل و ایجاد سوراخ های بیضی در آن که در بدنه آن تعبیه شد آن را شبیه به ویولنسل نمود. این تغییر در شکل گیتار باعث شد قسمت بالایی گیتار آزاد تر شود که موجب لرزش بیش تر و خلق و تولید حجم با صدایی بیش تر در این ساز شد.
مخترع گیتار کلاسیک
از آن جایی که این ساز دارای قدمت بسیار بالایی است و در طی تاریخ دچار تغییر و تحولات بسیاری شده است، نظرات مختلفی در خصوص تاریخچه گیتار و مخترع آن وجود دارد. اما در بسیاری از منابع موثق تاریخی نام زریاب، موسیقی دان ایرانی به عنوان مخترع گیتار ثبت شده است. او که شاگرد اسحاق موصلی بود در دوره حکومت عبدالرحمن دوم در شهرکرد، اقدام به تاسیس یک مدرسه آموزش موسیقی نمود. از این رو از وی به عنوان یکی از افرادی که باعث انتقال و تاثیر موسیقی ایرانی و عربی بر موسیقی اسپانیا شد، یاد می نمایند. زریاب با نام ابوالحسن علی بن نافع که به زریاب کبیر نیز شهرت داشت، به عنوان یک خواننده، موسیقی دان و بربط نواز ایرانی تبار شناخته می شود که اختراع گیتار را به او نسبت می دهند. او در زمان حکومت عباسیان پا به عرصه موسیقی نهاد و از افراد هم دوره او در دربار موسیقی می توان به ابراهیم موصلی فرزند اسحاق که جزو بزرگ ترین موسیقی دانان دربار بود، اشاره نمود. از مهم ترین دستاورد های زریاب می توان به تغییر شکل ساز بربط ایرانی از چهار سیم به ۵ سیم یا همان پنج تار اشاره نمود که در دوره خود قدم بزرگی در عرصه موسیقی آن زمان به شمار می رفت. از این رو تاریخچه و خاستگاه اصلی گیتار را می توان به ایران و شخص ابوالحسن زریاب به عنوان مخترع گیتار کلاسیک اطلاق نمود.
سازنده گیتار کیست ؟
همان طور که در طول مقاله اشاره شد، بنیان گذار و سازنده گیتار ابوالحسن زریاب بود. اما در طول تاریخ افراد بسیاری بودند که اقدام به ساخت انواع مختلف این ساز با شکل و تغییرات بیش تر و کاربردی بهتر نمودند که در ادامه به برخی از این افراد اشاره خواهیم کرد:
- کائتانو
ویناسیا
یکی از افرادی که گام مهمی در عرصه ساخت گیتار با شکل امروزی تر با شش سیم نمود، لوتیه کائتانو ویناسیا بود. این شکل از گیتار پایه و اساس گیتار های آکوستیک مدرن امروزی را تشکیل داد.
-
آنتونیو تورس
تاریخچه گیتار و تغییرات بسیار آن در طی سال های ۱۸۱۷ تا ۱۸۹۹ ایجاد شد. یکی از مهم ترین افراد در دنیا که به مخترع این ساز شهرت دارد، آنتونیو تورس خالق و طراحی گیتار آکوستیک مدرن است. او که فردی خلاق بود، توسط این ساز می توانست با موسیقی دان ها و طرفداران موسیقی ارتباط برقرار نماید.
-
آدولف ریکن بکر
یکی دیگر از مخترعین این ساز در تاریخچه گیتار دنیا که توانست این ساز را به صورت الکتریک مدرن ابداع نماید به آدولف ریکن بکر اختصاص دارد. او به طرز چشم گیری این ساز را دگرگون نمود و با ارتقاء آن باعث تحول بسیاری در عرصه موسیقی دنیا شد.
بهترین گیتار برای شروع نوازندگی
گیتار جزو یکی از ساز های جذاب و پرطرفدار در عرصه موسیقی است که افراد بسیاری خواهان یادگیری و فرا گرفتن این ساز هستند. همان طور که در طول مقاله اشاره کردیم، تاریخچه گیتار دارای قدمت بسیاری است که موجب به وجود آمدن مدل ها و طرح های بسیاری در طی زمان شده است. به طوری که امروزه تنوع بالایی از گیتار در دنیا وجود دارد که افراد قادر به استفاده از آن هستند. از این رو هنرجویان بسیاری مایل به استفاده از این ساز و یادگیری جز به جزء آن هستند. شاید این سوال برای افراد پیش آید که بهترین گیتار برای شروع به کار و آموزش پیرامون آن چیست؟ به همین دلیل در این بخش از مقاله به شرح برخی از این مدل گیتار ها در دنیا خواهیم پرداخت:
-
گیتار آکوستیک
این گیتار که جزو اصلی ترین نوع ساز در تاریخچه گیتار است، برای افرادی که تا کنون تجربه کار با گیتار و نواختن آن را نداشتند گزینه مناسبی خواهد بود. به طوری که بسیاری از اساتید این عرصه این مدل از گیتار را به هنرجویان پیشنهاد می کنند. چرا که افراد تازه کار در بدو ورود و آموزش می بایست همه تمرکز خود را بر روی خود گیتار داشته تا قادر به تولید صوت و ادای درست نت ها شوند. شاید بسیاری از افراد که تجربه اندکی در این زمینه دارند، بر این باور باشند که کار با این نوع گیتار با وجود سیم های استیل آن برای افراد مبتدی سخت تر است، اما این نوع از گیتار برای آموزش سبک های مختلف همچون فولک، راک، کانتری و… بسیار مناسب و کاربردی است.
-
گیتار کلاسیک
این نوع از ساز در تاریخچه گیتار جزو ساز های مدرن محسوب می شود که دارای سیم های نایلونی است و کار نواختن با آن برای افراد راحت تر خواهد بود؛ البته باید این نکته را خاطر نشان کنیم که قدرت صدای سیم های نایلونی و مقاومت آن به نسبت سیم های استیل کم تر است. این مسئله در صورتی که شما مایل به نواختن با صدای کم تری باشید، مشکلی نخواهد داشت. همچنین بدنه گیتار های کلاسیک ظریف تر بوده به همین دلیل برای نگه داشتن و نواختن با آن به نسبت گیتار آکوستیک با کم ترین زحمتی روبرو خواهید شد.
-
گیتار الکتریک
در تاریخچه گیتار این نوع ساز در دسته گیتار های مدرن به شمار می رود که دارای تنوع بسیاری در مدل است و برای نواختن سبک های مختلف موسیقی گزینه مناسبی خواهد بود. این مدل گیتار قابلیت کنترل صدا و تن را دارد و مجهز به سیم، آمپلی فایر و… است که جزو آپشن های ویژه این مدل از گیتار است.
نکات مهم برای خرید بهترین گیتار برای شروع
افراد علاقه مند به موسیقی و یادگیری گیتار می بایست قبل از خرید گیتار به نکات مهمی توجه داشته باشند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:
-
کیفیت سیم ها
یکی از نکات مهم در خرید گیتار مربوط به سیم های آن است. به این صورت که با به صدا درآوردن سیم ها باید یک صدای شفاف و بدون نویز ایجاد شود. دقت نمایید که تک به تک فرت ها را لمس نموده و صدای ایجاد شده از آن را بررسی کنید.
-
دسته گیتار
در هنگام خرید گیتار توجه کنیم که دسته گیتار تاب نداشته باشد. هر چند که در گذر زمان و تاریخچه گیتار و فراز و فرود های آن نباید این چنین مشکلاتی در ساخت گیتار وجود داشته باشد، اما بهتر است قبل از خرید حتما این مسئله را مد نظر داشته باشید. برای این کار می بایست گیتار را به حالت افقی در جلوی چشم قرار دهید و با دقت نگاه کنید که سطح دسته هیچ گونه خمیدگی یا انحرافی نداشته باشد. هر چند که شاید این مورد از دید یک فرد مبتدی مشکل خاصی نباشد، اما هرگونه انحرافی در دسته گیتار بر صدای ایجاد شده از آن تاثیر بسیاری دارد.
-
فاصله مناسب
و استاندارد سیم و دسته گیتار
به طور استاندارد سیم های گیتار نباید با دسته فاصله زیادی داشته باشد. وقتی این فاصله کم تر باشد، باعث نواختن راحت تر نوازنده خواهد شد که این گزینه نیز با وجود گذشت زمان بسیار از تاریخچه گیتار باید با کم ترین ضریب خطا در ساخت این نوع ساز همراه باشد.
-
سلامت گیتار
از آن جایی که شاید افراد مبتدی برای شروع کار خود اقدام به خرید گیتار دست دوم نمایند، می بایست دقت لازم را نموده که گیتار سالم بوده و هیچگونه شکستگی به خصوص در بدنه آن وجود نداشته باشد.
-
فرت های موازی
یکی از گزینه هایی که در طی زمان و تاریخچه گیتار از اهمیت بسیاری برخوردار است، فرت های کاملا موازی در گیتار است. از آنجایی که فرت ها نقش تقسیم بندی سیم ها را در فواصل زمانی مناسب دارند، در هنگام خرید دقت ویژه ای به این نکته داشته باشید. برای این منظور می بایست دقت کنید که فرت ها کاملاً عمود بر دست های گیتار و موازی با خودشان باشد تا فواصل زمانی مربوط به نت ها به درستی رعایت شود.
-
سالم بودن گوشی کوک
یکی از گزینه های بسیار مهم دیگر در خرید بهترین گیتار برای شروع، گوشی های کوک با ثبات است که بتواند پایداری کوک ها را فراهم کند. این نکته را به خاطر داشته باشید که در تاریخچه گیتار نیز همه سیم های نو بر اثر کشش طولی از کوک خارج می شوند که به علت تازه بودن آن و امری کاملاً طبیعی خواهد بود. برای رفع آن نیز به چند بار کوک شدن نیاز خواهید داشت.
-
شکل پشت دسته گیتار
به طور کلی شکل پشت دسته این ساز در طی زمان و تاریخچه گیتار با حالت C شکل یا U شکل بوده است. پس در هنگام خرید گیتار توجه داشته باشید که دسته گیتار نباید زیاد گرد باشد که خود این امر نشان از گیتار های غیر استاندارد داشته که کار با آن باعث خراب شدن حالت دست شما خواهد شد.
کلام پایانی
گیتار یکی از ساز های پرطرفدار در دنیا به شمار می رود که دارای قدمت چهار هزار ساله است. این ساز در طی گذشت زمان دچار تغییرات بسیاری در شکل و نوع کاربرد شده که باعث شده جزو سازهای پرطرفدار در دنیای موسیقی شود. در مورد تاریخچه گیتار و ساخت آن روایت های مختلفی وجود دارد. برخی افراد بر این باورند که اساس و مبنای این ساز از ایران و توسط ابوالحسن زریاب بوده. این در حالی است که عده ای نیز بر این اعتقادند که سیتارای یونانی -آشوری که توسط رومی ها به اسپانیا آورده شد، مبنا و اساس تاریخچه این ساز است. هر چند که با توجه به پسوند تار در اسامی مختلف این ساز در طی زمان نشان از نامی ایرانی در ایرانی دارد. امروزه انواع مختلفی از این ساز در همه جای دنیا وجود دارد که نشان از علاقه افراد به این سازه جذاب و هیجان انگیز در دنیا است.
سوالات متداول
- خاستگاه اصلی گیتار مربوط به کدام کشور است؟
در این مورد نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی بر این باورند که تاریخچه ساخت این ساز به ایران و توسط ابوالحسن زریاب بوده و برخی نیز بر این باورند که سیتارای یونانی -آشوری که توسط رومی ها به اسپانیا آورده شد اساس و بنای تاریخچه گیتار در دنیا بوده است.
- انواع گیتار های موجود در بازار با توجه به تاریخچه گیتار در دنیا کدامند؟
امروزه با پیشرفت بسیار در تولید این ساز تنوع بالایی از این محصول در بازار وجود دارد که می توان به گیتار آکوستیک، گیتار کلاسیک و گیتار الکتریک اشاره نمود که هر کدام دارای تنوع خاص در هر دسته هستند.
- با توجه به تاریخچه گیتار در دنیا بهترین نوع آن برای آموزش کدام گزینه است؟
بهترین گیتار برای شروع به کار برای افراد مبتدی و در بدو آموزش گیتار آکوستیک است.
عنوان سئو: تاریخچه گیتار | خاستگاه اصلی گیتار
متا: شایعات مختلفی درباره خاستگاه اصلی گیتار و مخترع آن وجود دارد. در این مطلب، تاریخچه گیتار و نحوه ورود آن به اسپانیا را مطالعه خواهید کرد.